Những quyền lợi mới trong Luật Phòng bệnh: Từ khám sàng lọc miễn phí đến tiêm chủng suốt vòng đời
Mới đây, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật Phòng bệnh, tạo nền tảng pháp lý toàn diện cho công tác y tế dự phòng và chăm sóc sức khỏe nhân dân trong giai đoạn mới. Luật gồm 6 chương, 46 điều, dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/7/2026, được đánh giá là bước chuyển quan trọng trong tư duy bảo vệ sức khỏe, khi chuyển trọng tâm từ điều trị sang phòng bệnh chủ động, sớm và toàn diện.
Điểm đáng chú ý nhất của Luật Phòng bệnh là quy định người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất 1 lần mỗi năm, nhằm phát hiện sớm bệnh tật, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, tiểu đường, ung thư. Chính sách này không chỉ giúp người dân giảm chi phí điều trị khi bệnh đã nặng mà còn góp phần giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Việc chi trả cho hoạt động khám sức khỏe định kỳ sẽ được huy động từ nhiều nguồn, bao gồm ngân sách Nhà nước, Quỹ Bảo hiểm y tế, người sử dụng lao động và các nguồn hợp pháp khác, bảo đảm tính khả thi khi triển khai trên diện rộng.
Bên cạnh đó, Luật Phòng bệnh cũng lần đầu tiên khẳng định quyền của người dân được tiếp cận vắc-xin và sinh phẩm phòng bệnh một cách công bằng theo lứa tuổi và vòng đời, không phân biệt đối tượng hay điều kiện kinh tế. Luật quy định rõ hai hình thức tiêm chủng gồm tiêm chủng bắt buộc theo danh mục do Nhà nước ban hành và tiêm chủng tự nguyện theo nhu cầu của người dân, đồng thời đưa tiêm chủng chiến dịch chủ động vào khuôn khổ pháp lý, qua đó tạo điều kiện nâng cao tỷ lệ bao phủ vắc-xin và tăng khả năng phòng ngừa dịch bệnh trong cộng đồng.
.jpg)
Luật cũng dành sự quan tâm đặc biệt đến các nhóm yếu thế trong xã hội như người cao tuổi, người khuyết tật, người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người dân sinh sống tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Các đối tượng này sẽ được ưu tiên tiếp cận các dịch vụ phòng bệnh, khám sàng lọc và tiêm chủng, góp phần thu hẹp khoảng cách chăm sóc sức khỏe giữa các vùng miền và nhóm dân cư, đúng với tinh thần bảo đảm công bằng xã hội trong lĩnh vực y tế.
Không chỉ dừng lại ở phòng, chống bệnh truyền nhiễm, Luật Phòng bệnh còn mở rộng phạm vi điều chỉnh sang phòng ngừa bệnh không lây nhiễm, chăm sóc sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng và kiểm soát các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Đây là nội dung được đánh giá phù hợp với thực tiễn khi các bệnh mạn tính và rối loạn sức khỏe tâm thần ngày càng gia tăng, gây áp lực lớn lên hệ thống y tế và đời sống xã hội.
Song song với việc mở rộng quyền lợi, Luật Phòng bệnh cũng quy định rõ trách nhiệm của mỗi cá nhân trong công tác phòng bệnh, như chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa, khai báo kịp thời khi nghi ngờ hoặc mắc bệnh truyền nhiễm và phối hợp với cơ quan y tế trong các hoạt động phòng, chống dịch. Các hành vi che giấu thông tin dịch bệnh hoặc cố ý làm lây lan bệnh sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Theo đánh giá của nhiều đại biểu Quốc hội và chuyên gia y tế, Luật Phòng bệnh 2025 không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp, thiết thực cho người dân, mà còn đặt nền móng cho một hệ thống y tế dự phòng hiện đại, bền vững, giúp nâng cao chất lượng sống và tuổi thọ của người dân Việt Nam trong dài hạn.
