Theo các nhà khoa học, mỗi năm có đến nghìn tiểu hành tinh bay gần Trái đất. Một trong số đó có biệt danh là “sát thủ thành phố” khi chúng đủ lớn để phá hủy toàn bộ một thành phố nếu xảy ra va chạm. Dưới đây là các tiểu hành tinh sát thủ thành phố mà các nhà khoa học đang phải theo dõi sát sao:
2025 Close - Flyers
Minh họa hành tinh 2025 JO1 của Extremetech
Vào tháng 5/2025, NASA đã theo dõi 5 tiểu hành tinh gần Trái đất bay ngang qua trong một ngày. Mặc dù không có tiểu hành tinh nào đủ lớn để hủy diệt, nhưng theo nghiên cứu một số hành tinh có chiều rộng lên tới 250 feet (76 mét) hoặc có gần bằng kích thước của Tượng Nữ thần Tự do ở Mỹ. Một trong những tiểu hành tinh là 2025 JO1 đã bay qua Trái đất chỉ cách 1,1 triệu dặm (1,7 triệu km) - một khoảng cách nhỏ như sợi tóc vũ trụ theo thuật ngữ thiên văn học.
Các nhà nghiên cứu đánh giá hiệu quả và cảnh báo sớm, đặc biệt là đối với các vật thể di chuyển nhanh hoặc đang tiến gần đến Mặt Trời. Điều đáng lo ngại là hàng chục tiểu hành tinh có kích thước có thể hủy hoại thành phố bay qua gần Trái đất mỗi năm, nhiều tiểu hành tinh chỉ được phát hiện trước đó vài ngày hoặc vài tuần.
Năm 2025 là một ví dụ đáng suy ngẫm về việc chúng ta có thể có ít thời gian cảnh báo như thế nào nếu một mối đe dọa va chạm xuất phát từ các tiểu hành tinh thực sự đang đến gần. Đây cũng là lời kêu gọi hành động: Cải thiện các cuộc khảo sát bầu trời, phát triển các công nghệ làm chệch hướng và coi những lần suýt va chạm không phải là sự tò mò mà là bản xem trước về những gì một ngày nào đó có thể trở thành thảm họa toàn cầu.
Những kẻ giấu mặt hủy diệt thành phố
2024 YR4 có thể trút xuống Trái Đất những thiên thạch "giống như viên đạn"
Vào năm 2024, một nhóm các nhà thiên văn học đã tiết lộ rằng Sao Kim có thể đang là nơi ẩn chứa một nhóm tiểu hành tinh có khả năng gây nguy hiểm - một số trong số đó có thể đủ lớn để xóa sổ một thành phố trên Trái Đất nếu quỹ đạo của chúng thay đổi. Những tiểu hành tinh đồng quỹ đạo này, quay quanh Mặt trời cùng với Sao Kim, đặc biệt khó phát hiện do chúng ở gần ánh sáng chói của Mặt trời.
Các kính viễn vọng trên Trái đất rất khó quan sát vùng bầu trời này, nghĩa là một số mối đe dọa này có thể đang ẩn náu - theo nghĩa đen và nghĩa bóng. Điều khiến loại tiểu hành tinh này đặc biệt đáng lo ngại là khả năng mất ổn định quỹ đạo của chúng. Mặc dù hiện tại chúng di chuyển theo những đường đi tương đối có thể dự đoán được gần Sao Kim, nhưng bất kỳ tương tác hấp dẫn nào - chẳng hạn như cú thúc từ Sao Kim, Sao Thủy hoặc thậm chí là sự nóng lên của Mặt trời - đều có thể đưa chúng vào quỹ đạo cắt Trái đất trong nhiều thập kỷ.
Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Thiên văn học & Vật lý thiên văn, ít nhất 20 quỹ đạo đồng quỹ đạo của Sao Kim đã được xác định, bao gồm một số được phân loại là có khả năng gây nguy hiểm cho Trái đất. Một trong số này, 2020 AV2, bị khóa trong một quỹ đạo hiếm hoi không bao giờ cắt qua đường đi của Trái đất - cho đến nay.
Phát hiện này đã làm dấy lên lời kêu gọi về các hệ thống phát hiện trên không gian, chẳng hạn như sứ mệnh NEO Surveyor sắp tới, sẽ quay quanh Mặt trời theo cách cho phép con tàu quan sát các vật thể gần và bên trong quỹ đạo Trái đất. Bởi vì những kẻ hủy diệt thành phố như thế này vẫn còn vô hình đối với Trái đất cho đến khi chúng quá gần, nên việc phát hiện chúng sớm là điều cần thiết cho bất kỳ biện pháp phòng thủ có ý nghĩa nào. Nhóm quỹ đạo đồng hành của Sao Kim là một điểm mù vũ trụ - và là một trong những lập luận tốt nhất để hướng mắt chúng ta về phía Mặt trời, không chỉ các ngôi sao.
2023 TL4 - Nguy cơ mới nổi
Tiểu hành tinh 2023 TL4
Tiểu hành tinh mới được phát hiện có quỹ đạo nguy hiểm. Được phát hiện vào cuối năm 2023, tiểu hành tinh 2023 TL4 ngay lập tức thu hút sự chú ý do kích thước của nó (ước tính rộng ~1.082 feet hoặc 330 mm) và tiềm năng rủi ro dài hạn của thiên thể. Trong vòng vài tháng sau khi phát hiện, các nhà khoa học đã xác định được 0,00055% khả năng va chạm vào năm 2119, đưa nó vào mức thấp hơn trong các xác suất rủi ro - nhưng vẫn đáng chú ý do tiềm năng hủy diệt của nó. Một tảng đá có kích thước trên sẽ giải phóng năng lượng lớn hơn nhiều lần so với quả bom ném xuống Hiroshima, Nhật Bản có khả năng san phẳng một thành phố hoặc gây ra các hiệu ứng thứ cấp trên diện rộng như hỏa hoạn, sóng xung kích hoặc sóng thần.
Giống như nhiều vật thể mới được phát hiện, 2023 TL4 ban đầu bị hoài nghi bởi sự không chắc chắn. Những thay đổi nhỏ trên quỹ đạo của nó - do lực kéo hấp dẫn hoặc bức xạ mặt trời gây ra - có thể thay đổi đáng kể nơi nó kết thúc sau một thế kỷ nữa. Giờ đây, tiểu hành tinh là một phần của danh mục ngày càng mở rộng các PHO thế hệ tiếp theo đang được theo dõi bằng các mô hình cải tiến. Những tiểu hành tinh này rất quan trọng để nghiên cứu không phải vì chúng gây ra mối đe dọa tức thời mà vì chúng cung cấp cho các nhà khoa học nhiều thập kỷ để thử nghiệm, tinh chỉnh và cải thiện các chiến lược phòng thủ hành tinh dài hạn.
Cần có thêm nhiều quan sát để xác định liệu 2023 TL4 cuối cùng có được xóa khỏi danh sách theo dõi hay không, nhưng việc phát hiện ra nó làm nổi bật tầm quan trọng của các hệ thống cảnh báo sớm toàn cầu. 2023 TL4 cũng là minh chứng cho sức mạnh của các cuộc khảo sát bầu trời hiện đại: các kính viễn vọng như Pan-STARRS và ATLAS đang phát hiện ra những loại thiên thạch có thể phá hủy thành phố cỡ trung bình này sớm hơn bao giờ hết. TL4 nhắc nhở chúng ta rằng nhân loại đang ngày càng giỏi hơn trong việc nhận diện mối nguy hiểm - nhưng vẫn còn một chặng đường dài phải đi về mặt phòng ngừa.
