Dòng họ hiếm ở Việt Nam 10 đời liên tiếp làm quan lớn, thủy tổ là nhân vật lẫy lừng thời vua Lý Công Uẩn
Không đông như họ Nguyễn, họ Trần, nhưng dòng họ này lại sở hữu thành tích đáng ngưỡng mộ khi 10 đời lien tiếp có quan lớn trong triều đình. Rất nhiều người mang họ này là bậc hiền tài nổi tiếng lịch sử.
Ở làng Quan Độ, xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh có một dòng họ rất lớn. Xuyên suốt chiều dài lịch sử đất nước, họ có nhiều danh nhân nổi tiếng cả hai mảng văn - võ. Đó chính là dòng họ Nghiêm.
Gia phả họ Nghiêm làng Quan Độ ghi chép lại, thủy tổ của dòng tộc là cụ Nghiêm Phúc Lý - một vị quan võ thời nhà Lý. Ông Nghiêm Phúc Lý là cận thần của vua Lý Công Uẩn. Sau đời ông, liên tiếp 10 đời sau luôn có người làm quan trong triều đình, đảm nhận nhiều chức vụ quan trọng. Trong đó, đáng chú ý nhất có lẽ phải kể đến Đại tư mã Nghiêm Tĩnh - hậu duệ đời thứ 29 của họ Nghiêm làng Quan Độ.
Nghiêm Tĩnh vốn thông minh, tài giỏi, tính tình lại cương trực, nhanh nhẹn. Năm 25 tuổi, ông làm quan võ dưới thời vua Lý Cao Tông, về sau lên đến chức Đại tư mã kiêm Thị trung. Ông Nghiêm Tĩnh về sau còn được phong làm Quận công. Khi mất, ông được an táng và lập đền thờ ở quê nhà.
Sau đời Nghiêm Tĩnh, con trai ông là tướng quân Nghiêm Kế. Người này có công lớn trong cuộc đánh đuổi giặc Nguyên - Mông lần thứ nhất. Nghiêm Kế được Trần Hưng Đạo giao cho hàng vạn binh sĩ, đã mở ra những trận đấu lớn quyết chiến với quân thù. Ông được vua phong đặc tiến phụ quốc - Bắc vệ Đại tướng quân và ban Hầu tước, rồi lên Công tước, tặng phong Thái bảo dũng Quận công.
Không chỉ nổi bật ở võ trường, dòng họ Nghiêm làng Quan Độ còn có những cái tên vang danh trong lịch sử khoa cử Việt Nam. Con cháu họ Nghiêm tiếp nối truyền thông dòng tộc, nhiều người thi đỗ đạt cao, làm quan lớn trong triều.
Thời vua Lê Thánh Tông, họ Nghiêm có ông Nghiêm Phụ là nhà khoa bảng đầu tiên. Ông được nhà sử học Lê Văn Lan đánh giá là người khai khoa cho dòng họ. Họ Nghiêm từ đời này bắt đầu có các nhà khoa bảng lớn, mở ra thời kỳ đỗ đạt sau nhiều đời liên tiếp làm võ quan.
Ngoài Nghiêm Phụ, em họ của ông là Nghiêm Ích Khiêm cũng rất tiếng tăm khi đỗ Hoàng Giáp tiến sĩ thời Hồng Đức thứ 21 (1490). Ông là người soạn thảo ra cuốn "Nghiêm tính gia kê" (1498) cho dòng tộc. Hiện cuốn này được lưu giữ ở Viện Nghiên cứu Hán Nôm, được đánh giá là một trong những cuốn gia phả có niên đại sớm nhất Việt Nam.
