Danh tính vợ của Lý Thường Kiệt trước khi ông trở thành thái giám ‘quyền lực’ nhất Việt Nam
Lý Thường Kiệt được biết đến là vị tướng tài giỏi bậc nhất lịch sử Việt Nam. 23 tuổi ông vào cung trở thái giám, sau đó lập nhiều công trạng, còn được ban họ của vua. Nhưng trước đó, Lý Thường Kiệt cũng từng lấy vợ, sinh con.
Danh tướng Lý Thường Kiệt – Biểu tượng trí dũng của Đại Việt thế kỷ XI
Lý Thường Kiệt là một trong những danh tướng kiệt xuất bậc nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Ông không chỉ ghi dấu ấn bằng những chiến công hiển hách trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược thế kỷ XI, mà còn được biết đến như một nhà chính trị, nhà văn hóa có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong tiến trình lịch sử Đại Việt.
Lý Thường Kiệt tên thật là Ngô Tuấn, sinh khoảng năm 1019 tại phường Thái Hòa, kinh thành Thăng Long, trong một gia đình võ quan có truyền thống phục vụ triều đình. Cha ông là Ngô An Ngữ, từng giữ chức quan võ dưới triều Lý. Nhờ vậy, từ nhỏ Ngô Tuấn đã được rèn luyện võ nghệ, học tập kinh sử và sớm bộc lộ tư chất thông minh, ý chí cương nghị.
Trưởng thành trong môi trường quân ngũ và cung đình, Ngô Tuấn sớm được tuyển vào làm quan hầu cận. Dưới các triều Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông và đặc biệt là Lý Nhân Tông, ông từng bước được trọng dụng, đảm nhiệm nhiều trọng trách về quân sự và triều chính. Sau khi được ban quốc tính, Ngô Tuấn đổi sang họ Lý và được biết đến với tên gọi Lý Thường Kiệt.
Quyết sách “tiên phát chế nhân” và chiến công sông Như Nguyệt
Thế kỷ XI, Đại Việt đứng trước nguy cơ xâm lược lớn từ nhà Tống. Nhận thấy thế nước chưa đủ mạnh để đối đầu trực diện với một cuộc tiến công quy mô, Lý Thường Kiệt đã đưa ra quyết sách táo bạo: chủ động tấn công trước để phá thế chuẩn bị của đối phương.
Năm 1075, dưới sự chỉ huy của Lý Thường Kiệt và Tôn Đản, quân Đại Việt vượt biên giới tiến công các châu Khâm, Liêm, Ung của nhà Tống. Chiến dịch diễn ra nhanh gọn, phá hủy kho tàng, lương thảo và làm tan rã thế uy hiếp từ phương Bắc, buộc triều đình Tống rơi vào thế bị động.
Sau khi rút quân về nước, Lý Thường Kiệt cho xây dựng phòng tuyến kiên cố bên bờ sông Như Nguyệt (nay là sông Cầu). Năm 1076, quân Tống tràn sang Đại Việt với lực lượng đông đảo nhưng vấp phải thế trận phòng thủ vững chắc, kết hợp linh hoạt giữa thủy quân, bộ binh và các biện pháp tập kích, khiến đối phương tổn thất nặng nề.
Chính tại phòng tuyến này, bài thơ “Nam quốc sơn hà” được ngâm vang, khẳng định chủ quyền lãnh thổ và ý chí độc lập của dân tộc. Tác phẩm được xem là bản tuyên ngôn độc lập sớm nhất của Việt Nam, góp phần cổ vũ tinh thần quân dân, buộc quân Tống phải rút lui, chấm dứt cuộc xâm lược.
Không chỉ là danh tướng, Lý Thường Kiệt còn là một nhà chính trị có tầm nhìn. Ông nhiều lần tham gia hoạch định quốc sách, góp phần ổn định triều chính, củng cố kỷ cương xã hội dưới triều Lý Nhân Tông. Trong lĩnh vực văn hóa, ngoài “Nam quốc sơn hà”, ông còn để lại dấu ấn qua nhiều tác phẩm và tư tưởng thể hiện rõ tinh thần tự cường dân tộc.
Lý Thường Kiệt qua đời khoảng năm 1105, hưởng thọ trên 80 tuổi – một tuổi thọ hiếm có đối với võ tướng thời trung đại. Sự ra đi của ông là mất mát lớn đối với triều đình Đại Việt, song tên tuổi và sự nghiệp của ông mãi được lịch sử ghi nhớ như biểu tượng của trí dũng song toàn và lòng trung quân ái quốc.
Vợ của Lý Thường Kiệt là ai?
Bên cạnh sự nghiệp hiển hách, cuộc đời riêng của Lý Thường Kiệt cũng khiến hậu thế quan tâm, đặc biệt là việc ông từng có vợ và sau đó trở thành hoạn quan.
Theo phả họ Ngô và văn bia đền Ngọ Xá (nay thuộc xã Hà Ngọc, huyện Hà Trung, Thanh Hóa), Ngô Tuấn kết hôn từ khi còn rất trẻ. Năm 16 tuổi, ông lấy vợ và có con, nhưng không may cả vợ và con đều qua đời khi sinh nở. Biến cố này để lại nỗi đau lớn trong cuộc đời ông. Đến khoảng 20 tuổi, ông tái hôn, được ghi nhận có hai người vợ, trong đó có bà Tạ Thị Thuần Khanh và bà Lý Thị Duy Mỹ.
Những tư liệu có giá trị nhất xác nhận việc Lý Thường Kiệt từng có vợ là hai sắc phong thời Nguyễn (năm 1918 và 1925) phong bà Tạ Thị Thuần Khanh làm chính thất phu nhân của Việt Quốc Công Lý Thường Kiệt. Sắc phong ghi nhận công đức của bà và cho phép phụng thờ tại Nghè A Đô, huyện Yên Định, Thanh Hóa. Nội dung này cũng phù hợp với văn bia Ngọ Xá, trong đó nhắc đến việc chú ruột Ngô Tuấn là Tạ Đức từng khuyên ông kết duyên với cháu gái Tạ Thuần Khanh.
Bước ngoặt lớn trong cuộc đời Ngô Tuấn xảy ra khi ông được vời vào cung. Vua Lý Thái Tông quý trọng tài năng và muốn giữ ông thường xuyên bên cạnh. Để có thể ra vào cung cấm và chuyên tâm phụng sự triều đình, Ngô Tuấn chấp nhận tự yêm khi khoảng 23 tuổi, chính thức trở thành hoạn quan.
Từ đây, ông dấn thân trọn vẹn vào con đường chính trị và quân sự, được đổi quốc tính sang họ Lý và lần lượt phục vụ ba triều vua nhà Lý. Quyết định hy sinh đời sống cá nhân ấy đã định hình nên số phận của một anh hùng dân tộc, người dành trọn đời mình cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Đại Việt.
