Vụ cháy chung cư thảm họa ở Hong Kong: Lý do vẫn sử dụng giàn giáo tre thay vì sắt, thép
Hong Kong là một trong những đô thị hiện đại nhất của châu Á hiện nay. Nhưng điều kỳ lạ là trong các công trình, nơi này vẫn lựa chọn sử dụng giàn giáo làm từ tre. Lý do vì sao?
Giữa những dãy chung cư vươn thẳng lên trời và các tòa cao ốc phủ kín kính xanh bóng loáng, du khách lần đầu đến Hong Kong (Trung Quốc) thường ngạc nhiên khi thấy một thứ tưởng như “lỗi thời” vẫn hiện diện khắp nơi: Giàn giáo tre.
Chỉ cần đi ngang bất kỳ công trình xây mới hay sửa chữa nào, người ta dễ dàng bắt gặp những thân tre được đan thành mạng lưới dày đặc, bao lấy toàn bộ mặt ngoài từ tầng trệt đến tận đỉnh tòa nhà.
Trong khi nhiều nước châu Á đã từ bỏ tre để chuyển hẳn sang khung kim loại, Hong Kong vẫn giữ vật liệu truyền thống này như một nét quen thuộc trong cảnh quan đô thị. Điều gì khiến thứ vật liệu giản dị ấy trụ vững giữa một trong những thành phố hiện đại nhất thế giới?
Tre – vật liệu “cũ” nhưng chính là lựa chọn phù hợp nhất
Theo tờ South China Morning Post (SCMP), tre từng rất phổ biến trong xây dựng ở nhiều nước châu Á, nhưng hiếm nơi nào còn sử dụng rộng rãi như Hong Kong. Lý do đầu tiên nằm ở đặc tính vật liệu: Tre nhẹ, dẻo, đàn hồi tốt và dễ vận chuyển. Ở một thành phố có mật độ dân số dày đặc, đường sá nhỏ, việc huy động những bộ khung kim loại cồng kềnh đôi khi trở thành thách thức lớn. Trong khi đó, từng bó tre có thể được chở bằng xe máy, xe đẩy, thậm chí mang bằng tay vào những ngõ nhỏ mà xe tải khó tiếp cận.
Về mặt kỹ thuật, tre có tỷ lệ “độ bền trên trọng lượng” rất cao. Khi được buộc bằng dây nylon chuyên dụng, các thanh tre tạo thành khung liên kết chắc chắn mà không cần ốc vít hay máy móc hỗ trợ. Sự linh hoạt này đặc biệt quan trọng khi giàn giáo phải bám vào các bề mặt gồ ghề, lồi lõm của chung cư cũ – điều mà giàn giáo kim loại đôi khi khó đáp ứng.
Một yếu tố quan trọng khác là kinh tế. Tre rẻ, phát triển nhanh và dễ tái sử dụng. Với hàng trăm tòa nhà mỗi năm bước vào chu kỳ bảo trì, sửa chữa, chống thấm hay thay kính mặt ngoài, việc dùng tre giúp nhà thầu tiết giảm chi phí đáng kể.
Nhiều bài viết trên ArchDaily cũng đánh giá tre là vật liệu bền vững, có thể tháo dỡ và sử dụng lại trong những công trình nhỏ hơn, giảm thiểu lượng rác thải xây dựng.
Không thể không nhắc đến giá trị truyền thống. Nghề lắp giàn giáo tre ở Hong Kong đòi hỏi quá trình học nghề lâu dài, nơi mỗi mối buộc đều dựa trên kinh nghiệm truyền từ đời này sang đời khác. Trong mắt nhiều người dân, hình ảnh những người thợ leo thoăn thoắt giữa tầng trời trên bộ khung tre mỏng manh đã trở thành một phần ký ức tập thể của thành phố.
Phổ biến nhưng không còn “độc tôn”
Giàn giáo tre vẫn xuất hiện dày đặc tại các khu chung cư cao từ 20 đến hơn 40 tầng, nhất là khi công trình bước vào giai đoạn sửa chữa mặt ngoài. Lớp giàn giáo tre quấn cùng lưới xanh là hình ảnh quen thuộc ở nhiều khu dân cư cũ.
Tuy nhiên, vị thế của loại giàn giáo này đang đối mặt nhiều thách thức. Tre là vật liệu tự nhiên nên chất lượng không đồng đều, buộc nhà thầu phải kết hợp cùng khung kim loại nếu muốn đạt các tiêu chuẩn an toàn hiện đại. Những dự án mặt kính hoặc công trình cao cấp cũng bắt đầu ưu tiên giàn giáo kim loại vì tính chuẩn hóa cao hơn.
Nguồn nhân lực lại là vấn đề nan giải khác. Nghề dựng giàn giáo tre vốn nguy hiểm và đòi hỏi kỹ năng cao, trong khi lớp thợ trẻ ngày càng ít mặn mà theo nghề. Số thợ lành nghề giảm dần khiến giới chuyên môn lo ngại tương lai của nghề truyền thống này.
Vụ cháy Hong Kong và tranh luận về sự an toàn của giàn giáo tre
Thảm họa hỏa hoạn mới đây tại khu dân cư Tai Po đã đẩy câu chuyện giàn giáo tre vào tâm điểm tranh luận. Khi vụ cháy xảy ra, toàn bộ các block đang được bao phủ bởi hệ thống giàn giáo tre và lưới nylon phục vụ công tác cải tạo.
Dù nguyên nhân chính thức chưa được công bố, truyền thông Hong Kong và quốc tế đều nhận định vật liệu tre và lớp lưới bao quanh tòa nhà có thể đã góp phần khiến đám cháy lan nhanh với tốc độ khó kiểm soát. Tre vốn dễ bắt lửa, còn lưới che nylon khi cháy sinh ra nhiều mảnh vụn rơi xuống và lan sang khu vực xung quanh, làm nguy cơ cháy lan tăng cao.
Sự cố này đang khiến dư luận đặt câu hỏi: Liệu giàn giáo tre có còn phù hợp trong bối cảnh đô thị dày đặc, nhiều tòa nhà cao tầng và chịu tác động của gió mạnh, thời tiết khô hanh? Hay đã đến lúc Hong Kong phải xem xét lại việc sử dụng loại vật liệu đã gắn bó hàng trăm năm với thành phố?
