Nhờ bạn đứng tên hộ, Việt kiều Mỹ đòi biệt thự suốt 16 năm, phút ‘quay xe’ của vợ bạn thân gây ngỡ ngàng
Một Việt kiều Mỹ mua biệt thự tại TP HCM từ thập niên 1990, nhờ bạn bè đứng tên nhà hộ vì vướng pháp lý, nay trải qua 16 năm kiện đòi nhà TP HCM vẫn chưa thể nhận tài sản dù nhiều bản án đã tuyên có hiệu lực.
Việt kiều Mỹ và khởi nguồn tranh chấp biệt thự từ việc đứng tên nhà hộ
Ngày 18/12, ông Huỳnh Larry Hưng, 73 tuổi, Việt kiều Mỹ, có mặt tại căn biệt thự số 10A đường Cửu Long, phường Tân Sơn Hòa, quận Tân Bình, TP HCM theo thông báo cưỡng chế của cơ quan thi hành án dân sự. Đây là bất động sản có diện tích hơn 466 m2, nằm gần sân bay Tân Sơn Nhất, gắn với vụ tranh chấp biệt thự kéo dài suốt nhiều năm giữa ông Hưng và gia đình người từng đứng tên nhà hộ.
Theo hồ sơ vụ việc, đầu thập niên 1990, khi pháp luật Việt Nam chưa cho phép người định cư ở nước ngoài đứng tên sở hữu nhà ở, ông Hưng đã bỏ tiền mua căn nhà và khu đất tại đường Cửu Long nhưng phải nhờ bạn bè trong nước đứng tên trên giấy tờ. Việc đứng tên nhà hộ này xuất phát từ mối quan hệ thân thiết, tin tưởng lẫn nhau, song về sau lại trở thành căn nguyên của một vụ kiện đòi nhà TP HCM dai dẳng.
Ban đầu, người đứng tên giúp là ông Trần Ngọc Quế. Sau đó, khi gia đình ông Quế sang Mỹ định cư, quyền đứng tên được chuyển sang cho ông Huỳnh Quang Trung, một người bạn khác của ông Hưng. Các giao dịch chuyển tên đều không phát sinh mua bán thực tế, bởi toàn bộ tiền mua nhà, đất theo trình bày của nguyên đơn đều do Việt kiều Mỹ này chi trả.
Trong nhiều năm, căn biệt thự được cho doanh nghiệp thuê làm trụ sở với giá hàng nghìn USD mỗi tháng. Nguồn tiền thuê nhà phát sinh cũng trở thành một phần nội dung tranh chấp về sau, khi mối quan hệ giữa các bên thay đổi. Những giấy tờ xác nhận việc đứng tên hộ, bản tường trình và cam kết được lập tại văn phòng luật sư, theo lời ông Hưng, là bằng chứng thể hiện rõ ý chí các bên rằng tài sản thực chất thuộc quyền sở hữu của ông.
Tuy nhiên, sau khi người đứng tên giúp qua đời, tranh chấp biệt thự bắt đầu leo thang. Người vợ của ông Trung không chấp nhận yêu cầu bàn giao nhà đất, cho rằng căn biệt thự được mua bán hợp pháp và thuộc quyền sở hữu của gia đình bà. Từ đây, vụ việc chuyển sang giai đoạn kiện đòi nhà TP HCM với hàng loạt phiên tòa kéo dài qua nhiều năm.
Quá trình kiện đòi nhà TP HCM và những phán quyết trái chiều
Tháng 5/2009, Việt kiều Mỹ Huỳnh Larry Hưng chính thức nộp đơn khởi kiện ra TAND quận Tân Bình, yêu cầu công nhận quyền sở hữu hợp pháp đối với căn biệt thự và buộc bên đang quản lý phải giao trả tài sản. Vụ án nhanh chóng thu hút sự chú ý bởi yếu tố đứng tên nhà hộ, mối quan hệ bạn bè kéo dài nhiều thập kỷ và giá trị lớn của bất động sản tranh chấp.
Tại tòa, phía bị đơn cho rằng nhà đất có nguồn gốc mua bán hợp pháp, các hợp đồng được công chứng đầy đủ, đồng thời phủ nhận việc từng ký các văn bản cam kết đứng tên giúp cho nguyên đơn. Trong khi đó, ông Hưng cung cấp nhiều lời khai của nhân chứng, tài liệu lưu trữ và xác nhận của luật sư từng chứng kiến việc lập cam kết để chứng minh mình mới là chủ thực sự của căn biệt thự.
Qua các lần xét xử sơ thẩm và phúc thẩm, tòa án nhiều lần tuyên công nhận quyền sở hữu nhà đất thuộc về ông Hưng, đồng thời hủy các hợp đồng tặng cho mà bên bị đơn đã lập cho các con. Những bản án này xác định việc đứng tên nhà hộ chỉ mang tính hình thức, không làm phát sinh quyền sở hữu thực sự cho người đứng tên.
Tuy nhiên, vụ việc không dừng lại ở đó. Do có đơn đề nghị xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm, các bản án từng bị hủy để điều tra, xét xử lại với lý do cần làm rõ tình trạng quốc tịch của nguyên đơn, diện tích thực tế của khu đất và công sức quản lý tài sản của phía bị đơn. Điều này khiến quá trình kiện đòi nhà TP HCM kéo dài thêm nhiều năm, gây mệt mỏi cho các bên liên quan.
Tính đến nay, vụ án đã trải qua nhiều vòng tố tụng, với tổng cộng sáu bản án sơ thẩm và phúc thẩm, cùng các quyết định giám đốc thẩm. Ở các lần xét xử gần đây nhất, tòa án tiếp tục giữ quan điểm công nhận quyền sở hữu căn biệt thự cho ông Huỳnh Larry Hưng, Việt kiều Mỹ, và xác định các bên đứng tên trước đó không có căn cứ pháp lý để giữ nhà.
Sau khi bản án phúc thẩm có hiệu lực, cơ quan thi hành án dân sự TP HCM được giao nhiệm vụ tổ chức thi hành, buộc giao trả nhà đất cho nguyên đơn. Tuy nhiên, việc thi hành án lại tiếp tục gặp trở ngại khi phía bị đơn gửi đơn đề nghị xem xét giám đốc thẩm lần thứ ba.
Thi hành án dân sự bị dừng phút chót và nỗi mỏi mòn của Việt kiều Mỹ
Theo kế hoạch, sáng 18/12, lực lượng chức năng sẽ tiến hành cưỡng chế căn biệt thự tại đường Cửu Long để thi hành án dân sự, bàn giao tài sản cho ông Huỳnh Larry Hưng theo bản án đã có hiệu lực pháp luật. Ông Hưng cho biết ông trở về Việt Nam, có mặt tại hiện trường từ sớm với hy vọng kết thúc hành trình kiện đòi nhà TP HCM kéo dài hơn 16 năm.
Tuy nhiên, chỉ vài giờ trước thời điểm cưỡng chế, cơ quan thi hành án dân sự nhận được văn bản đề nghị tạm dừng từ Viện kiểm sát, với lý do cần xem xét đơn đề nghị giám đốc thẩm mới của phía bị đơn. Quyết định này khiến việc cưỡng chế phải hoãn lại trong sự ngỡ ngàng của nguyên đơn, dù trước đó các thủ tục đã được chuẩn bị đầy đủ.
Chia sẻ sau sự việc, ông Hưng bày tỏ sự thất vọng và mệt mỏi. Theo ông, ở tuổi ngoài 70, việc liên tục theo đuổi các thủ tục pháp lý, đi lại giữa Việt Nam và Mỹ, tiêu tốn thời gian và tiền bạc đã trở thành gánh nặng lớn. Việt kiều Mỹ này cho rằng việc dừng cưỡng chế vào phút chót là không phù hợp với tinh thần của Luật Thi hành án dân sự, bởi bản án đã có hiệu lực và trước đó các cơ quan liên quan từng khẳng định không có căn cứ để kháng nghị.
Ở góc độ pháp lý, nhiều ý kiến cho rằng những vụ tranh chấp biệt thự liên quan đến đứng tên nhà hộ phản ánh một giai đoạn lịch sử đặc thù của thị trường bất động sản Việt Nam, khi pháp luật chưa hoàn thiện và nhiều Việt kiều phải nhờ người thân, bạn bè đứng tên giúp. Khi giá trị nhà đất tăng cao, các mối quan hệ cá nhân dễ bị thử thách, kéo theo các vụ kiện đòi nhà TP HCM kéo dài và phức tạp.
Đến nay, dù đã trải qua hàng loạt bản án và quyết định tố tụng, căn biệt thự tại đường Cửu Long vẫn chưa được bàn giao cho người được xác định là chủ sở hữu hợp pháp.
Với ông Huỳnh Larry Hưng, điều ông mong mỏi không chỉ là nhận lại căn nhà đã mua bằng tiền của mình, mà còn là một cái kết cho hành trình pháp lý kéo dài hơn nửa đời người. Còn với xã hội, vụ tranh chấp biệt thự này tiếp tục là bài học đắt giá về niềm tin, pháp lý và những rủi ro tiềm ẩn khi nhờ người khác đứng tên tài sản có giá trị lớn.
