Gánh hành lý nặng trĩu theo thầy trò Đường Tăng, Sa Tăng mang theo báu vật gì mà khiến ai cũng bất ngờ?
Hình ảnh Sa Tăng gánh hành lý đã trở thành khuôn mẫu quen thuộc với khán giả, nhưng theo Tây du ký Ngô Thừa Ân, bên trong hành lý thỉnh kinh ấy lại ẩn chứa nhiều chi tiết ít người để ý.
Khán giả truyền hình từ lâu đã quen thuộc với hình ảnh đoàn thỉnh kinh trong Tây du ký: Đường Tam Tạng ung dung trên lưng Bạch Long Mã, Tôn Ngộ Không cầm gậy Như Ý đi trước mở đường, Trư Bát Giới lầm lũi theo sau, còn Sa Tăng luôn xuất hiện với dáng vẻ tất bật, khệ nệ gánh hành lý suốt chặng đường dài. Hình ảnh này dần trở thành khuôn mẫu cố định, in sâu trong ký ức nhiều thế hệ người xem.
Tuy nhiên, gánh hành lý mà Sa Tăng mang theo thực chất gồm những gì vẫn là câu hỏi khiến không ít khán giả tò mò. Để có câu trả lời chính xác, cần đối chiếu với văn bản gốc của tiểu thuyết Tây du ký do Ngô Thừa Ân sáng tác. Theo nội dung nguyên tác, hành lý thỉnh kinh của thầy trò Đường Tăng không chỉ là tư trang sinh hoạt thông thường, mà còn bao gồm nhiều vật phẩm đặc biệt, gắn liền với hành trình tu hành và những ẩn ý sâu xa mà tác giả gửi gắm.
Áo cà sa
Trong hành lý thỉnh kinh của thầy trò Đường Tăng, áo cà sa được xem là vật phẩm có giá trị đặc biệt và thiêng liêng nhất. Theo hồi 97 của tiểu thuyết Tây du ký, Ngô Thừa Ân mô tả bộ cà sa thổ cẩm có giá trị rất lớn, đến mức khi mở hành lý ra, người chứng kiến chỉ thấy vài bộ y phục giản dị nhưng dưới đáy túi lại phát ra ánh sáng lấp lánh của một bảo vật. Chiếc áo này chính là pháp y do Phật Tổ Như Lai ban tặng cho Đường Tăng trước ngày lên đường thỉnh kinh, gắn liền với sứ mệnh truyền bá Phật pháp sang Tây Trúc.
Chiếc bát vàng
Bên cạnh áo cà sa, chiếc bát vàng cũng là một chi tiết gây nhiều chú ý trong hành lý thỉnh kinh. Chiếc bát được vua Đường trao tặng cho Đường Tăng, theo ông suốt hành trình dài để dùng trong việc uống nước và khất thực. Khi thầy trò Đường Tăng đến được Tây Trúc, tình tiết Đường Tăng yêu cầu Sa Tăng mở hành lý, lấy chiếc bát vàng ra để đổi lấy chân kinh đã tạo nên nhiều tranh luận trong giới độc giả.
Không ít ý kiến từng cho rằng chi tiết này phản ánh mặt trái của chốn Phật môn. Tuy nhiên, dưới góc nhìn nghiên cứu văn học, đây lại là dụng ý sâu xa của Ngô Thừa Ân. Trong Phật giáo, chiếc bát tượng trưng cho sự thanh tịnh và lòng từ bi của người tu hành. Riêng chiếc bát của Đường Tăng lại mang nguồn gốc thế tục, vừa là kỷ vật tình cảm do vua Đường ban tặng, vừa mang giá trị vật chất vì được làm bằng vàng. Do đó, chiếc bát vàng trở thành biểu tượng của của cải, danh vọng và những ràng buộc trần thế. Việc phải từ bỏ vật quý này mới có thể thỉnh được kinh Phật được xem là thông điệp nhấn mạnh rằng, con người chỉ có thể chạm tới sự giác ngộ khi dứt bỏ những dục vọng và vướng bận đời thường.
Sách kinh
Trong hành lý thỉnh kinh của thầy trò Đường Tăng, sách kinh giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Theo Tây du ký, trong suốt hành trình dài đầy gian nan, Đường Tăng vẫn duy trì thói quen đọc kinh vào những lúc rảnh rỗi hoặc trước khi đi nghỉ. Chi tiết này được Ngô Thừa Ân nhắc tới trong các hồi 36 và 37, khi các đồ đệ đã mệt mỏi, đi ngủ sớm, còn Đường Tăng vẫn tiếp tục ngồi đọc kinh bên ánh đèn.
Trước sự chăm chú ấy, Tôn Ngộ Không từng bày tỏ thắc mắc khi cho rằng Đường Tăng đã xuất gia từ nhỏ, hẳn phải thuộc làu kinh kệ. Đáp lại, Đường Tăng thừa nhận bản thân chưa từng tự cho phép mình lơ là việc tu học, vẫn phải ngày đêm nghiền ngẫm kinh sách để tự hoàn thiện. Trong một số đoạn, hình ảnh Đường Tăng ngồi thiền trong chùa Bảo Lâm, thắp đèn tụng các bộ kinh đến tận canh ba rồi mới cẩn thận cất vào túi vải được miêu tả khá rõ. Chi tiết này góp phần khắc họa hình ảnh một vị cao tăng nghiêm cẩn, coi việc học kinh và giữ giới là nền tảng xuyên suốt hành trình thỉnh kinh.
Văn kiện thông hành
Trong hành trình dài từ Đông Thổ Đại Đường sang Tây Trúc, thầy trò Đường Tăng phải đi qua nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau. Vì vậy, việc mang theo văn kiện thông hành là yêu cầu bắt buộc để có thể thuận lợi qua các cửa ải và được chính quyền sở tại cho phép tiếp tục hành trình. Những văn kiện này đều được đóng dấu xác nhận của từng quốc gia mà đoàn thỉnh kinh đã đặt chân tới, phản ánh tính chất quy củ và chính thống của chuyến đi.
Chi tiết về văn kiện thông hành được Ngô Thừa Ân đề cập trong hồi 97 của Tây du ký, khi chúng được cất giữ cẩn trọng trong hành lý cùng với áo cà sa của Đường Tam Tạng. Điều này cho thấy, bên cạnh ý nghĩa tu hành, hành trình thỉnh kinh còn được tổ chức chặt chẽ, tuân thủ các quy tắc thế tục, đồng thời góp phần làm nổi bật tính hiện thực trong một tác phẩm giàu yếu tố kỳ ảo.
Giấy mực
Trong hành lý thỉnh kinh của thầy trò Đường Tăng, giấy mực cũng là vật dụng được Ngô Thừa Ân nhắc tới trong một số tình tiết quan trọng. Chi tiết này xuất hiện ở hồi 27 của Tây du ký, khi Đường Tăng dùng bút mực mang theo, lấy nước suối mài mực để viết thư bày tỏ quyết định chấm dứt quan hệ thầy trò với Tôn Ngộ Không. Hành động này cho thấy hành lý không chỉ phục vụ sinh hoạt thường ngày, mà còn gắn liền với những bước ngoặt mang tính quyết định trong mối quan hệ giữa các nhân vật.
Tiền bạc
Tiền bạc cũng được đề cập như một phần không thể thiếu trong hành lý thỉnh kinh. Ở hồi 15, Đường Tăng yêu cầu Tôn Ngộ Không mở túi vải, lấy ra vài đồng bạc Đại Đường để biếu một ông lão đánh cá. Sang hồi 16, tác giả tiếp tục mô tả việc Đường Tăng sử dụng tiền mang theo để mua thuốc cao, phản ánh nhu cầu chi tiêu tối thiểu và tính thực tế của chuyến đi dài ngày.
Dao cạo
Ngoài ra, các vật dụng cá nhân như dao cạo cũng xuất hiện trong hành lý. Trong hồi 22, Ngô Thừa Ân kể lại chi tiết Đường Tam Tạng nhờ Tôn Ngộ Không lấy dao cạo để xuống tóc. Những chi tiết nhỏ này góp phần làm rõ rằng hành trình thỉnh kinh, dù mang màu sắc kỳ ảo, vẫn gắn liền với đời sống sinh hoạt rất đời thường của thầy trò Đường Tăng.
Có phải Sa Tăng gánh hành lý?
Hình ảnh Sa Tăng gánh hành lý đã trở nên quen thuộc với khán giả qua các phiên bản phim Tây du ký, đặc biệt là bản truyền hình năm 1986. Trong tác phẩm điện ảnh này, Sa Tăng thường được xây dựng là người âm thầm gánh vác hành lý, theo sát thầy trò Đường Tăng trên suốt hành trình thỉnh kinh.
Tuy nhiên, khi đối chiếu với nguyên tác của Ngô Thừa Ân, chi tiết này lại có sự khác biệt đáng chú ý. Trong tiểu thuyết Tây du ký, nhiệm vụ gánh hành lý chủ yếu được giao cho Trư Bát Giới, chứ không phải Sa Tăng như hình ảnh phổ biến trên màn ảnh. Điều này được thể hiện rõ ở phần cuối tác phẩm, khi thầy trò Đường Tăng thỉnh kinh thành công và trở về Linh Sơn bái kiến Phật Tổ để xét công, phong thưởng.
Theo nội dung nguyên tác, Phật Tổ đã ghi nhận công lao của Trư Ngộ Năng, trong đó nhấn mạnh việc gánh hành lý suốt dọc đường thỉnh kinh, từ đó phong cho ông chức Tịnh Đàn Sứ Giả. Trong khi đó, Sa Ngộ Tĩnh được đánh giá cao ở vai trò bảo hộ Đường Tăng, dắt ngựa và hỗ trợ đoàn thỉnh kinh vượt qua núi non hiểm trở, và được phong làm La Hán Minh Vàng.
Sự khác biệt này cho thấy khoảng cách giữa tiểu thuyết và các bản chuyển thể. Nếu trên phim ảnh, Sa Tăng gắn liền với hình ảnh gánh hành lý, thì trong tác phẩm gốc của Ngô Thừa Ân, vai trò này lại thuộc về Trư Bát Giới, còn Sa Tăng chủ yếu đảm nhiệm việc hộ tống và hỗ trợ phía sau đoàn thỉnh kinh.
