Bộ Y tế hé lộ kế hoạch thay đổi lớn quyền lợi BHYT: Lộ trình miễn viện phí toàn dân có gì đặc biệt?
Bộ Y tế vừa công bố định hướng xây dựng lộ trình miễn viện phí gắn với điều chỉnh mức đóng BHYT 2026, mở rộng quyền lợi BHYT và thay đổi cách tiếp cận dịch vụ y tế. Thông tin này đang thu hút sự quan tâm khi lần đầu tiên các giai đoạn miễn phí được công bố rõ ràng.
Tại hội thảo lấy ý kiến về đề án từng bước triển khai chính sách miễn viện phí, đại diện Bộ Y tế cho biết cơ quan này đang hoàn thiện một bản kế hoạch dài hạn nhằm giảm gánh nặng chi phí khám chữa bệnh cho người dân. Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế, nêu rõ rằng lộ trình miễn phí lần này được chia thành ba giai đoạn, gắn liền với việc điều chỉnh mức đóng và mở rộng quyền lợi BHYT.
Giai đoạn đầu của đề án bắt đầu từ BHYT 2026, tập trung vào những nhóm dễ tổn thương và có nhu cầu chăm sóc sức khỏe cao. Theo dự kiến, từ năm 2026, người thuộc diện cận nghèo và người từ 75 tuổi được hưởng trợ cấp xã hội sẽ được quỹ BHYT thanh toán 100% trong phạm vi quyền lợi hiện hành. Đây được xem là bước tiến quan trọng hướng tới miễn viện phí cho các nhóm ưu tiên trước khi mở rộng ra toàn dân. Song song với đó, mức đóng BHYT dự kiến tăng lên 5,1% từ năm 2027 nhằm bảo đảm nguồn lực cho giai đoạn tiếp theo.
Trong quãng thời gian 2028-2030, Bộ Y tế đặt mục tiêu giảm tỷ lệ chi tiền túi xuống dưới 30%, đồng thời triển khai thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh được đánh giá là có chi phí hiệu quả tốt. Một điểm mới của giai đoạn này là việc cho phép áp dụng BHYT bổ sung và đa dạng hóa các gói dịch vụ để tăng quyền lợi BHYT cho từng nhóm đối tượng. Nguồn thu BHYT cũng sẽ được điều chỉnh, với mức đóng dự kiến tăng lên 5,4% từ năm 2030, phù hợp với mở rộng phạm vi miễn viện phí trong gói dịch vụ cơ bản.
Sau năm 2030, lộ trình được đẩy mạnh hơn khi mục tiêu bao phủ BHYT toàn dân được đặt lên hàng đầu. Bộ Y tế cho biết sẽ mở rộng các chương trình sàng lọc lên 3-5 bệnh, hướng tới lộ trình miễn phí trong hầu hết dịch vụ cơ bản và từng bước nới rộng theo năng lực tài chính quốc gia. Mức đóng BHYT có thể tăng lên 6% từ năm 2032, song song phát triển hệ thống y tế cơ sở, số hóa hoạt động khám chữa bệnh và hoàn thiện mô hình thanh toán BHYT theo tầng.
Bên cạnh việc xây dựng lộ trình miễn viện phí, cơ quan quản lý cũng đang đề xuất cơ chế huy động thêm các nguồn lực tài chính mới. Một trong những phương án đang được tính toán là sử dụng thuế đối với các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe nhằm bổ sung ngân sách cho quỹ BHYT. Ngoài ra, việc liên kết BHYT với các gói bảo hiểm sức khỏe thương mại cũng được nghiên cứu, bảo đảm tránh chi trùng lặp nhưng vẫn mở rộng quyền lợi BHYT cho người dân.
Nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân ngày càng tăng, thể hiện rõ qua số liệu của năm 2024: cả nước ghi nhận gần 184 triệu lượt khám chữa bệnh, tăng hơn 9 triệu lượt so với năm trước. Khoảng 40 triệu lượt khám sử dụng BHYT thường xuyên, trung bình mỗi người dùng dịch vụ 4,5 lần/năm. Chi phí cho khám chữa bệnh bằng BHYT đạt gần 140.000 tỷ đồng - mức tăng 15% so với 2023. Những con số này cho thấy sự cần thiết của một lộ trình miễn phí bền vững để giảm áp lực tài chính cho các hộ gia đình.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế, ông Nguyễn Mạnh Hà, nhấn mạnh rằng chi phí khám chữa bệnh vẫn là nỗi lo với nhiều gia đình, đặc biệt nhóm nghèo và người dễ tổn thương. Theo ông, tiến tới miễn viện phí không chỉ giúp giảm nguy cơ người dân trì hoãn điều trị mà còn tạo ra sự công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế. Đây cũng là bước đi quan trọng để hệ thống y tế phát triển theo hướng bền vững và nhân văn.
Ở góc nhìn nghiên cứu chính sách, bà Nguyễn Khánh Phương - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế ước tính mỗi năm quỹ BHYT có thể phải chi thêm khoảng 2.700 tỷ đồng nếu lộ trình miễn viện phí được thực hiện đúng tiến độ. Tuy vậy, bà cho rằng lợi ích xã hội mang lại lớn hơn rất nhiều. Khi gánh nặng tiền túi giảm, người dân sẽ mạnh dạn đi khám sớm, giảm nguy cơ bệnh nặng, đồng thời thu hẹp chênh lệch sức khỏe giữa vùng sâu - vùng xa và khu vực thành thị. Những tác động này được kỳ vọng giúp củng cố niềm tin của người dân vào quyền lợi BHYT và chính sách an sinh y tế trong tương lai.
