Khách hàng dùng AI tạo ảnh hàng lỗi để đòi hoàn tiền, người bán Trung Quốc ‘điêu đứng’
Chiêu lừa đảo siêu tinh vi vừa bùng nổ trên sàn TMĐT Trung Quốc khi hàng ngàn khách hàng dùng Trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ảnh sản phẩm bị mốc meo, hư hỏng để yêu cầu hoàn tiền, gây thiệt hại lớn cho cả hệ thống thương mại điện tử.
Gần đây, giới kinh doanh thương mại điện tử (TMĐT) tại Trung Quốc đang phát đi cảnh báo đỏ về một hình thức lừa đảo mới, tận dụng công nghệ cao để trục lợi. Sau các đợt ưu đãi lớn như lễ hội mua sắm 11/11, nhiều chủ cửa hàng cho biết họ nhận được hình ảnh sản phẩm "bị hư hỏng" do khách hàng tự chỉnh sửa bằng Trí tuệ nhân tạo (AI). Hành vi này thuộc chiêu trò quen thuộc của nhóm bị gọi là "kẻ vặt lông cừu" – những người cố tình bịa ra lỗi để lấy lại tiền mà không cần trả lại sản phẩm.
Các mánh khóe gian lận này vô cùng đa dạng và tinh vi, vượt ngoài lẽ thường. Nhiều khách hàng chụp ảnh hoa quả bình thường rồi dùng AI tạo hiệu ứng nấm mốc, hư thối. Một người bán bàn chải điện bức xúc kể rằng khách hàng đã gửi ảnh bàn chải bị gỉ sét, kèm yêu cầu hoàn tiền, nêu ra "những vấn đề đi ngược với lẽ thường".
Thậm chí, trong lĩnh vực thời trang, nhân viên một cửa hàng quần áo cho biết người mua đòi hoàn tiền toàn bộ vì chiếc váy bung chỉ ở cổ áo. Tuy nhiên, khi kiểm tra kỹ lưỡng, cửa hàng phát hiện ánh sáng và đường viền cổ áo trong tấm ảnh có dấu hiệu bất thường, lộ rõ vết tích xử lý bằng AI.
Sự chân thật đến kinh ngạc của những bức ảnh do AI tạo ra khiến người bán gặp khó khăn trong việc kiểm chứng. Tuy nhiên, nhiều người bán đã kịp thời cảnh giác. Cụ thể, một người bán cốc sứ đã nghi ngờ khi nhận được ảnh chiếc cốc xuất hiện nhiều vết nứt như mạng nhện, dù hàng được đóng gói rất kỹ lưỡng.
Anh yêu cầu khách hàng gửi video kiểm chứng thay vì ảnh tĩnh. Ngay lập tức, người mua đã rút lại yêu cầu hoàn tiền. Kiểm tra bằng công cụ phát hiện AI cho thấy xác suất ảnh bị làm giả lên tới 92%.
Luật sư Lưu Đông Thần (Công ty Luật Thiểm Tây Zhongzhi) cảnh báo nghiêm khắc về tính chất pháp lý của hành vi này. Ông khẳng định, việc sử dụng hình ảnh do AI tạo ra nhằm mục đích đòi tiền có thể bị xem là hành vi gian lận và sẽ bị xử lý nghiêm minh. Công chúng cũng bày tỏ sự bức xúc, cho rằng: “Không thể dung túng hành vi này. Ai dùng ảnh AI để lừa đảo hoàn tiền cần bị cấm vĩnh viễn”.
Trước tình trạng lạm dụng và trục lợi lan rộng, các nền tảng TMĐT đã bắt đầu áp dụng nhiều biện pháp mạnh tay. Một số nền tảng đã loại bỏ tùy chọn "chỉ hoàn tiền, không cần trả hàng" từ tháng 4. Đồng thời, nhiều sàn đã thiết lập hệ thống chấm điểm tín nhiệm người mua dựa trên lịch sử giao dịch và phản hồi từ người bán để sàng lọc các trường hợp nghi ngờ.
Ngoài ra, chính quyền Trung Quốc cũng bắt đầu áp dụng quy định mới từ ngày 1/9, yêu cầu mọi nội dung do AI tạo ra phải được gắn nhãn rõ ràng. Nhiều nền tảng đã triển khai công cụ phát hiện AI và gắn cảnh báo dưới những hình ảnh đáng ngờ.
Tuy nhiên, giới chuyên gia khẳng định việc siết chặt quản lý vẫn đối mặt với thách thức công nghệ lớn. Một chuyên gia nhận định: “Cần đầu tư nhiều hơn để nâng cấp hệ thống, liên tục cập nhật các loại hình ảnh sản phẩm mới, điều này là thách thức không nhỏ”.
Với tốc độ phát triển của AI, giải pháp yêu cầu bằng chứng video có thể là cách xác minh tính xác thực hiệu quả hơn. Các chuyên gia khẳng định, việc xử phạt nghiêm minh là điều cần thiết để ngăn AI trở thành công cụ tiếp tay cho hành vi gian lận.
