Ngôi làng độc nhất vô nhị ở Hà Nội: Con không gọi ‘bố’, 49 tuổi đã đồng loạt lên bô lão
Ven đô Hà Nội có 1 ngôi làng độc nhất vô nhị khi con không gọi bố là “bố” vì sợ “phải tội”, mới chỉ 49 tuổi nhưng đã được tôn làm bô lão.
Ngôi làng độc lạ này chính là Làng Triều Khúc (hiện nay là tổ dân phố Triều Khúc, phường Thanh Liệt, Hà Nội) đã vang danh khắp nơi nhờ điệu múa "con đĩ đánh bồng" náo nhiệt và độc đáo trong mỗi dịp lễ hội. Dù cuộc sống đã chuyển mình sang môi trường đô thị hiện đại, ngôi làng này vẫn bảo tồn được những tập tục đặc sắc và kỳ lạ được truyền từ đời này sang đời khác, và mọi người dân đều nghiêm túc tuân thủ. Trong số những tập tục đó, nổi bật nhất phải kể đến tục kiêng gọi "bố".
Ông Triệu Khắc Sâm (87 tuổi), người từng dành nhiều năm trông coi di tích đình làng Triều Khúc, cho biết: người dân nơi đây thường gọi người sinh ra mình là cha, là ba, là thầy, nhưng tuyệt đối không được gọi là "bố", bởi làm như vậy được coi là phạm vào lệ làng đã được đặt ra.
Ông Triệu Khắc Sâm - người từng trông coi di tích Đại Đình tự hào giới thiệu về tục lệ của làng. Ảnh: Vietnamnet
Ông Triệu Khắc Sâm (87 tuổi), từng nhiều năm trông coi di tích đình làng Triều Khúc cho biết, bà con ở Triều Khúc gọi người sinh ra mình là cha, là ba, là thầy nhưng tuyệt đối không gọi "bố" vì như vậy là phạm lệ làng. Ông giải thích: "Tại làng có một vị anh hùng được nhân dân tôn xưng là Bố Cái Đại Vương. Vì vậy, người dân kiêng gọi cha mình là bố để tỏ lòng tôn kính với ngài Thành hoàng làng Bố Cái Đại Vương, tránh phạm húy".
Nhân vật anh hùng được người dân Triều Khúc luôn nhắc tới và tôn kính là Phùng Hưng. Theo Trang thông tin điện tử của phường Thanh Liệt, Hà Nội, trong lịch sử, làng Triều Khúc từng là nơi ông lập căn cứ chính để chuẩn bị đánh chiếm thành Tống Bình. Sau thất bại đó, Cao Chính Bình—quan cai trị của nhà Đường—đã phát bệnh và qua đời.
Ngôi đình thờ Đức Phùng Hưng - Bố Cái Đại Vương tại làng.
Sau đó, Phùng Hưng tiến quân vào thành Tống Bình, lên ngôi vua, trị vì được 7 năm rồi băng hà. Con trai ông là Phùng An nối nghiệp cha để cai trị đất nước. Phùng An đã tôn vinh cha là "Bố Cái Đại Vương". Cũng có tài liệu lịch sử ghi chép rằng, chính người dân địa phương vì quá mến mộ và kính trọng nên đã tự suy tôn vua Phùng Hưng là "Bố Cái Đại Vương".
Để bày tỏ lòng thành kính và biết ơn sâu sắc đối với Vua Phùng Hưng, dân làng Triều Khúc đã quy ước kiêng kỵ bốn chữ bao gồm: Hưng (tên Ngài), An (tên con trai Ngài), Bố (cha) và Cái (mẹ).
Hiện tại, làng Triều Khúc có Đại Đình và Đình thờ Sắc (Đền thờ Sắc), nơi thờ Thành hoàng làng là Đức Phùng Hưng. Cả Đình và Đền đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là di tích cấp Quốc gia vào năm 1992.
Triều Khúc còn có một tục lệ đặc biệt khác gắn với người cao niên trong làng.
Ông Nguyễn Duy Trung (79 tuổi) đã kể lại chi tiết rằng, phong tục này có nguồn gốc từ một truyền thuyết: Xưa kia, có một vị quan triều đình đến thăm làng, và dân chúng đã tập trung tại đình để đón tiếp. Nhận thấy đoàn người toàn là thanh niên, không có bất kỳ bậc cao niên nào, vị quan liền hỏi lý do. Ông được biết, do cuộc sống quá khổ cực, người dân phải lao động vất vả, dẫn đến tuổi thọ giảm sút nên rất hiếm người già còn đủ sức khỏe để tham dự lễ hội.
Nghe xong câu chuyện, vị quan quay về dinh thự, viết sớ tâu lên triều đình, xin cho phép người dân 49 tuổi được tính tròn là 50 tuổi. Lý do là vì ở độ tuổi này, họ đã được miễn các loại phu phen, tạp dịch. Sau khi được nhà vua phê chuẩn và ban hành, làng Triều Khúc có thêm tục lệ mới mang tên tôn tuổi (hay còn được gọi là "làng Tôn").
Các vị cao niên trong làng. Ảnh Vietnamnet
Theo lệ này, cứ ai đủ 49 tuổi được coi là 50 (lên Bô), 68 tuổi lên 70 (Thất), 78 tuổi lên 80 (Bát) và 88 tuổi lên 90 (Cửu). Những tuổi trên được làm lễ khánh thọ.
Theo các bậc cao niên trong làng, những người được 49 tuổi, đến ngày 10/10 âm lịch phải đem cơi trầu xuống đình làng trình các cụ và dân làng. Đến ngày 25/11 - ngày sinh của Đức Thành Hoàng thì mang lễ ra đình trình làng để lễ Thánh. Lúc này họ sẽ được mọi người công nhận và trở thành "bô lão".
Hiện nay, cứ vào ngày mùng 10 tháng Giêng Âm lịch, làng Triều Khúc lại long trọng tổ chức lễ hội mừng các cụ được "tôn tuổi": các cụ từ 78 tuổi được nâng lên 80 tuổi, và từ 88 tuổi được tôn lên 90 tuổi. Riêng các cụ từ 68 tuổi được tính tròn 70 tuổi sẽ làm lễ vào ngày hôm sau, tức ngày 11 tháng Giêng.
Tất cả các cụ được tôn tuổi đều mang theo lễ vật ra đình để lễ thánh và biếu tặng dân làng. Trong mỗi gia đình, nhà nào cũng sắm sửa vài mâm cỗ để lễ Tổ đường, đồng thời ra mắt họ hàng và người thân, cùng nhau nâng chén rượu chúc mừng "mừng thọ" ý nghĩa này.
