Tranh cãi xoay quanh ‘ông nội’ của Vua Hùng và những truyền thuyết ít ai biết

Dân làng Á Lữ, Bắc Ninh gọi Thủy tổ Kinh Dương Vương chính là “ông nội” của Vua Hùng. Lý do bởi những điểm tương đồng trong truyền thuyết xa xưa. Ở thôn Á Lữ, xã Đại Đồng Thành, Thuận Thành, Bắc Ninh có khu lăng mộ và đền thờ Kinh Dương Vương. Đây được coi là nơi duy nhất ở Việt Nam còn nguyên dấu tích Kinh Dương Vương. Không rõ khu lăng mộ được xây từ bao giờ nhưng hiện tại chỉ còn bia đá đề 4 chữ Hán: Kinh Dương Vương Lăng, được trùng tu vào thời Minh Mạng nhà Nguyễn 1840. Có 2 chữ Hán “Bất Vong” (không bao giờ mất) được đề trên lăng.

Cách đó 300m là đền thờ Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và Âu Cơ. Trong đền còn lưu giữ nhiều đạo sắc phong, có niên đại từ 1810 – 1924 và 1 bức đại tự có chữ Đại Nam tổ miếu.

 

Trong Lăng Kinh Dương Vương ghi rõ, Kinh Dương Vương tên húy là Lộc Tục. Ngài là bậc thánh trí có tư chất thông minh, tài đức hơn người và sức khỏe phi thường. Năm Nhâm Tuất (2879 TCN), Kinh Dương Vương hình thành Nhà nước sơ khai đầu tiên, Quốc hiệu là Xích Quỷ (một vì sao có sắc đỏ rực rỡ). Kinh đô được đóng ở Hồng Lĩnh (nay là Ngàn Hống, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh), về sau dời về Ao Việt (Việt Trì).

Kinh Dương Vương lấy Thần Long, sinh ra Lạc Long Quân (húy là Sùng Lãm). Lạc Long Quân sau này lấy Âu Cơ (con gái Đế Lai) và sinh ra 100 người con. Con cả của ông là Hùng Quốc Vương. Ngày 18/1 (không rõ năm) Kinh Dương Vương tạ thế ở trang Phúc Khang, bộ Vũ Ninh (Bắc Ninh ngày nay).

 

Có sách ghi rằng vua Đế Minh là cháu 3 đời của vua Thần Nông. Đế Minh truyền ngôi cho 2 con trai là Đế Nghi và Lộc Tục. Đế Nghi làm vua phương bắc, Lộc Tục làm vua phương nam. Lộc Tục xưng là Kinh Dương Vương, lấy quốc hiệu là Xích Quỷ. Kinh Dương Vương sau này lấy Long Nữ, sinh ra Sùng Lãm. Sùng Lãm nối ngôi xưng Lạc Long Quân. Ông lấy Âu Cơ và đẻ ra 100 người con, về sauc ho con cả làm Vua, đóng đo đất Phong Châu (Phú Thọ) ngày nay, lấy hiệu Hùng Vương.

Dựa trên những điểm tương đối thống nhất trên, có thể hiểu, xét theo thứ bậc thì Kinh Dương Vương chính là “ông nội” của Vua Hùng.

 

Thế nhưng, theo các nhà sử học thì không nên hiểu như vậy. PGS.TS Bùi Quang Thanh, Viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam cho rằng, truyền thuyết ghi Kinh Dương Vương là người thuộc dòng dõi Thần Nông ở phương Bắc (trong đất Bách Việt) sinh ra, sau truyền ngôi cho Lạc Long Quân. Lạc Long Quân lấy Âu Cơ và đẻ ra 100 người con. Con cả là Hùng Vương được lên ngôi, thành lập nhà nước Văn Lang đầu tiên, đóng đô tại Nghĩa Linh – Việt Trì. Vì thế người có công lập nên Nhà nước chính thống được tôn vinh là cội nguồn quốc gia, suy tôn là Quốc Tổ, lấy ngày mất tương truyền làm ngày Quốc lễ - Quốc giỗ. Không nên hiểu Hùng Vương là vị tổ đầu tiên của người Việt, dân tộc Việt.

 

Ông Bùi Quang Thanh nói thêm, lịch sử các nước đều bắt đầu từ những huyền thoại và truyền thuyết. Kinh Dương Vương cũng như Lạc Long Quân, Âu Cơ đều là nhân vật huyền thoại. Nhân dân ghi nhớ họ là dể tưởng niệm nguồn gốc, cội nguồn. Những khu lăng mộ được tìm thấy là chứng tích của huyền thoại được các thế hệ sau này lịch sử hóa.

Vị PSG.TS này nói: “Đây là những nhân vật thần thoại chứ không phải nhân vật lịch sử, kể ra mang tính biểu tượng, để giải thích ra cuội nguồn dân tộc. Chính vì thế, chúng ta không nên hiểu như phả hệ của một dòng họ”.

 

Trong khi đó, PGS.TS Phạm Văn Khoái thì cho biết tất cả các nhân vật như Vua Hùng, Kinh Dương Vương đều là nhân vật huyền thoại, không có thật. Một khi đã là huyền thoại thì không thể giải thích bằng logic ý chí. Sở dĩ Ngô Sĩ Liên đưa vào Ngoại kỷ của Đại Việt sử kí toàn thư, gọi Kinh Dương Vương là “ông nội” Vua Hùng là bởi dùng tư duy logic của thời bấy giờ. Còn chúng ta không thể lấy tư duy hiện đại để áp vào lịch sử. Ông Phạm Văn Khoái khẳng định: “Không nên gọi Kinh Dương Vương là “ông nội” của Vua Hùng”.

Còn nhà sử học Dương Trung Quốc thì đưa quan điểm rằng một số địa phương phát lễ giỗ Thủy tổ Kinh Dương Vương là tập tục địa phương. Theo ông, chỉ nên dừng lại ở thời Vua Hùng, không nên tìm hiểu sâu về “ông nội” của ngài vì không cần thiết. Nhà sử học này chia sẻ: “Nếu lần ngược lên không biết đi đến đâu cả”.