Người đàn ông này được The New York xác nhận là sinh viên Việt Nam đầu tiên theo học Đại học Harvard từ thập niên 1960. Ông có gia tài nghiên cứu vô cùng đồ sộ, là vị giáo sư đáng kính nổi tiếng.
Theo The New York Times, giáo sư Ngô Vĩnh Long là sinh viên Việt Nam đầu tiên theo học Đại học Harvard vào thập niên 1960. Ông đến Mỹ vào đầu thập niên này trong khuôn khổ chương trình trao đổi học sinh trung học tại bang Missouri, trước khi trở thành sinh viên của Harvard và lần lượt hoàn thành cả bằng cử nhân lẫn tiến sĩ tại trường.
Trong những năm học tập tại Harvard, Ngô Vĩnh Long không chỉ gây ấn tượng bởi thành tích học thuật xuất sắc mà còn được biết đến như một trong những tiếng nói phản chiến tiêu biểu nhất của cộng đồng người Việt tại Mỹ, tích cực lên tiếng về thực trạng chiến tranh và những hệ lụy mà nó gây ra cho quê hương mình.
Sinh ngày 10/4/1944 tại Vĩnh Long trong một gia đình nghèo, tuổi thơ của Ngô Vĩnh Long gắn với những tháng ngày cơ cực. Cha mẹ ông là những người phản đối chiến tranh, liên tục phải lẩn trốn, để lại ông chăm sóc bảy người em. Nhiều lúc gia đình thiếu ăn đến mức ông từng nói mình thấp hơn cha khoảng 15 cm vì thiếu dinh dưỡng.
Thế nhưng chính trong nghịch cảnh ấy, khả năng tiếng Anh đặc biệt của ông đã hình thành. Năm lên 6, ông cùng cha đi bộ hơn 160 km từ quê lên Sài Gòn chỉ để mua bằng được cuốn Great Expectations của Charles Dickens. Hai cha con mất gần một năm để đọc và học thuộc từng trang. “Chúng tôi học thuộc từng từ, từng câu. Đó là cách tôi học tiếng Anh”, ông kể.
Năm 16 tuổi, Ngô Vĩnh Long được quân đội Mỹ thuê làm dịch giả và kỹ thuật viên vẽ bản đồ, với mong muốn góp phần giúp hạn chế bom rơi nhầm vào các làng mạc. Nhưng tận mắt chứng kiến sự tàn phá và bất công của chiến tranh, ông quyết định bỏ việc năm 1962 và tham gia phong trào sinh viên phản chiến.
Tài năng học thuật của ông sớm được công nhận. Theo Hiệp hội Lịch sử Mỹ, cuốn sách đầu tay Before the Revolution: The Vietnamese Peasants under the French (MIT Press, 1973) là một trong những phân tích sâu sắc nhất về đời sống nông dân Việt Nam dưới thời Pháp thuộc. Ông cũng là tác giả của Vietnamese Women in Society and Revolution: The French Colonial Period (1974) và đồng biên tập Coming to Terms: Indochina, the United States, and the War (1991).
Từ năm 1985, ông trở thành giáo sư Lịch sử tại Đại học Maine và gắn bó với nơi này đến cuối đời, được đồng nghiệp và sinh viên kính trọng, trở thành một trong những học giả hàng đầu thế giới về Việt Nam và Đông Nam Á. Ông nhiều lần trở về Việt Nam giảng dạy; đặc biệt năm học 2000–2001, ông là học giả Fulbright tại Hà Nội.
Trong bài tưởng niệm, Hiệp hội Lịch sử Mỹ ca ngợi Ngô Vĩnh Long là một học giả có tư duy mở, luôn đi tìm những giải pháp dựa trên nguyên tắc, vừa linh hoạt trước hoàn cảnh vừa kiên định với khát vọng về một thế giới hòa bình và công bằng.
