Tình tiết gây tranh cãi trong vụ nam sinh lớp 12 bị đâm tử vong: Phòng vệ chính đáng hay giết người?
Vụ việc nam sinh lớp 12 Trường THPT Đặng Thai Mai (Thanh Hóa) bị đâm tử vong trong lúc ẩu đả với bạn cùng trường gây xôn xao những ngày qua. Những tranh cãi pháp lý xoay quanh chuyện này được dư luận đặc biệt chú ý.
Công an tỉnh Thanh Hóa đang điều tra vụ án mạng khiến một học sinh lớp 12 Trường THPT Đặng Thai Mai (xã Quảng Bình, huyện Quảng Xương) tử vong, được xác định có dấu hiệu của hành vi giết người.
Theo thông tin ban đầu, ngày 17/10, trong giờ học thể dục, em L.Q.H (lớp 12A8) và P.T.B.N (lớp 11A9) xảy ra mâu thuẫn bột phát. Sau giờ học, H cùng một bạn khác đuổi đánh N, dùng tay, chân và mũ bảo hiểm tấn công. Trong lúc bị đánh, N rút dao bấm mang theo, đâm vào cổ H, khiến nạn nhân tử vong tại bệnh viện.
Vụ việc đã tạo ra hai luồng ý kiến trái chiều. Một bên cho rằng N là nạn nhân của bạo lực học đường, bị dồn ép đến mức phải tự vệ. Ngược lại, nhiều người cho rằng việc mang sẵn dao đến trường cho thấy sự chuẩn bị và ý thức sử dụng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn.
Theo báo Dân Trí, luật sư Trần Minh Hùng, Trưởng Văn phòng Luật sư Gia Đình (Đoàn Luật sư TP.HCM), nhận định đây là vụ việc rất nghiêm trọng, bởi liên quan đến học sinh, là những người vẫn còn đang ngồi trên ghế nhà trường. Theo ông, cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm minh để đảm bảo tính răn đe, đồng thời ngăn ngừa các vụ việc tương tự.
Dưới góc độ pháp lý, luật sư Hùng cho rằng những thông tin ban đầu mới chỉ phản ánh “phần ngọn” của sự việc. Để xác định trách nhiệm pháp lý của các bên, cần điều tra kỹ nguồn cơn xung đột, bao gồm:
Mức độ mâu thuẫn trong giờ thể dục có nghiêm trọng hay không, có lời nói hoặc hành động xúc phạm, đe dọa giữa hai bên không.
Việc gặp nhau tại cây xăng sau giờ học là tình cờ hay có chủ đích, có bên nào chủ động tìm đến để giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực.
Thái độ và hành vi của mỗi bên khi chạm mặt: Ai là người khơi mào, ai tỏ ra hung hăng hơn.
Nguồn gốc con dao mà N sử dụng là được mang theo sẵn hay nhặt tại hiện trường, có mục đích tấn công từ trước hay không.
Từ những căn cứ trên, cơ quan điều tra sẽ làm rõ liệu cuộc chạm trán tại cây xăng là sự tình cờ hay là hành vi có chủ ý, cố tình sử dụng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn của hai bên.
Theo clip ghi lại, nam sinh lớp 12 là bên chủ động tấn công bằng tay, chân, mũ bảo hiểm, sau đó đuổi nam sinh lớp 11 bỏ chạy. Nhưng trước khi bị tấn công, nam sinh lớp 11 cũng đã có động thái tiến lại, định xông vào nhóm của đối phương. Khi bị đuổi và tấn công, bối cảnh hiện trường cho thấy N có thể tiếp tục bỏ chạy nhưng lại quay lại và tấn công H.
Cần làm rõ con dao trên tay N lấy từ đâu, có phải được chuẩn bị sẵn với mục đích giải quyết mâu thuẫn với đối thủ hay không.
Luật sư Dương Đức Thắng (Giám đốc Công ty Luật Đức Trí Tín, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng việc xác định N có phòng vệ chính đáng hay vượt quá giới hạn cần được xem xét hết sức thận trọng.
Theo Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015, “phòng vệ chính đáng” là hành vi chống trả cần thiết để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình hoặc người khác khỏi hành vi xâm phạm. Nếu chống trả quá mức cần thiết, gây hậu quả nghiêm trọng, sẽ bị coi là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.
Về yếu tố “tinh thần bị kích động mạnh”, theo hướng dẫn tại Nghị quyết 04/HĐTP/NQ (1986), đây là trạng thái người phạm tội không hoàn toàn làm chủ hành vi, do bị khiêu khích hoặc bị xâm hại nghiêm trọng kéo dài.
Đặt trong bối cảnh vụ việc, luật sư Thắng cho rằng tại hiện trường, một không gian mở như cây xăng, N vẫn có thể bỏ chạy, nhưng thay vào đó đã quay lại tấn công. Điều này cho thấy hành vi chuyển từ thế bị động sang chủ động.
Luật sư Thắng nhận định, việc mang theo dao bấm là chi tiết quan trọng. Nếu hung khí được chuẩn bị từ trước, rất khó để coi đó là hành vi phòng vệ. Ngược lại, nó thể hiện sự chủ động tấn công.
Luật sư cũng cho rằng chỉ khi chứng minh được nạn nhân có hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, chẳng hạn tấn công liên tục, gây thương tích hoặc đe dọa tính mạng, thì hành vi của N mới có thể được xem xét trong tình trạng ‘tinh thần bị kích động mạnh’. Nếu không, yếu tố này chỉ được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Hiện, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa đang tiếp tục thu thập chứng cứ, lấy lời khai nhân chứng và giám định hung khí để làm rõ bản chất vụ việc, xác định hành vi giết người hay phòng vệ vượt quá giới hạn nhằm xử lý theo quy định của pháp luật.
