Vì sao Bộ GD&ĐT muốn cấm trường đại học dùng từ ‘quốc tế’, ‘quốc gia’ trong tên gọi?
Dự thảo mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đặt tên trường đại học đang thu hút sự quan tâm khi đề xuất cấm dùng nhiều từ quen thuộc, trong đó có ‘quốc tế’, ‘quốc gia’.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết đang xây dựng dự thảo nghị định giáo dục nhằm quy định chi tiết một số nội dung của Luật Giáo dục đại học, trong đó đáng chú ý là các nguyên tắc liên quan việc đặt tên trường đại học. Theo cơ quan soạn thảo, việc hoàn thiện quy định này nhằm hạn chế tình trạng tên gọi gây hiểu nhầm về loại hình, vị thế hoặc chất lượng đào tạo của cơ sở giáo dục.
Theo dự thảo nghị định giáo dục, nguyên tắc chung khi đặt tên trường đại học là phải rõ ràng, minh bạch, không tạo cảm giác nhầm lẫn về sở hữu, phạm vi hoạt động hay uy tín học thuật. Các cơ sở đào tạo cũng không được sử dụng những cụm từ thể hiện danh hiệu, thứ hạng hoặc dễ bị hiểu lầm là cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, lực lượng vũ trang.
Đáng chú ý, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất cấm dùng từ quốc tế và nhiều từ ngữ mang hàm ý vị thế đặc biệt trong tên gọi trường đại học nếu không có quyết định cho phép của cấp có thẩm quyền. Những từ được liệt kê gồm “quốc tế”, “quốc gia”, “Việt Nam”, “Hồ Chí Minh” cũng như các từ tiếng Anh như “International”, “National”, “State”. Quy định này được cho là tác động trực tiếp đến cách hình thành tên đại học Việt Nam trong thời gian tới.
Về cấu trúc tên tiếng Việt, dự thảo nêu rõ phải bao gồm cụm từ xác định loại hình như đại học, trường đại học hoặc học viện; kèm theo cụm từ chỉ lĩnh vực đào tạo nếu cần thiết và phần tên riêng. Tên riêng có thể là địa danh, danh nhân hoặc yếu tố phù hợp khác, song không được ghép lẫn tiếng Việt với tiếng nước ngoài. Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh từ ngữ sử dụng cần chuẩn mực, có nghĩa rõ ràng và được dùng phổ biến.
Đối với tên bằng tiếng nước ngoài hoặc tên giao dịch quốc tế, các trường buộc phải dịch tương đương từ tên tiếng Việt, không được làm tăng mức độ, vị thế hay loại hình đào tạo so với thực tế. Các yếu tố như tên viết tắt, tên miền internet hay tên thương mại cũng phải thống nhất với tên chính thức đã đăng ký, tránh gây hiểu lầm cho người học và xã hội.
So với quy định hiện hành, dự thảo nghị định giáo dục lần này đưa ra nhiều tiêu chí cụ thể hơn. Trước đây, pháp luật chủ yếu yêu cầu đảm bảo sự trong sáng của ngôn ngữ, không vi phạm thuần phong mỹ tục và không gây nhầm lẫn về đẳng cấp đào tạo. Việc thiếu hướng dẫn chi tiết khiến tên đại học Việt Nam phát triển đa dạng, thậm chí có trường hợp gây tranh cãi về mức độ phù hợp.
Thực tế, hiện nay một số trường tư thục đang sử dụng chữ “quốc tế” trong tên gọi, tạo cảm giác về quy mô hoặc tầm vóc vượt trội. Ngoài ra, cũng tồn tại tình trạng tên tiếng Việt tương đồng nhưng tên tiếng Anh lại khác nhau, dễ gây nhầm lẫn trong hợp tác, tuyển sinh và truyền thông. Đây được xem là một trong những lý do khiến Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất siết chặt quy định đặt tên trường đại học.
Dự thảo cũng bổ sung quy tắc đặt tên đối với phân hiệu. Với phân hiệu của trường nước ngoài tại Việt Nam, tên bắt buộc phải thể hiện rõ đây là phân hiệu, kèm tên quốc gia nơi trường được thành lập và địa danh cụ thể. Các từ như “National”, “State”, “Government” không được sử dụng nếu dễ gây hiểu nhầm là cơ sở công lập hoặc do Chính phủ Việt Nam tài trợ.
Đối với các đại học trong nước, phân hiệu phải ghi rõ cụm từ “phân hiệu”, tên trường và địa phương, không được đặt tên theo hướng tạo cảm giác độc lập hay mang tính quốc tế hóa quá mức. Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo nghị định giáo dục đến hết ngày 27/12 và chưa thông tin việc các quy định mới có áp dụng với cơ sở hiện hữu hay không.
