Không mưa lớn vẫn sạt lở kinh hoàng Quốc lộ 6: Cảnh báo lạnh người từ nền địa chất Tây Bắc
Vụ sạt lở Quốc lộ 6 tại Mai Châu xảy ra khi không mưa lớn, khiến 3 người tử vong, cảnh báo nguy cơ sạt lở địa chất tiềm ẩn ở Tây Bắc.
Vụ sạt lở Quốc lộ 6 xảy ra chiều 14/12 tại khu vực đèo Thung Nhuối, xã Mai Châu, tỉnh Phú Thọ đã khiến dư luận bàng hoàng khi hậu quả đặc biệt nghiêm trọng xảy ra trong điều kiện không mưa lớn. Khoảng 14h37, hàng nghìn mét khối đất đá từ taluy dương bất ngờ trượt xuống mặt đường tại Km124+300, vùi lấp hoàn toàn tuyến giao thông huyết mạch nối Tây Bắc với đồng bằng. Sạt lở diễn ra chỉ trong vài giây, không kịp để các phương tiện đang lưu thông né tránh, dẫn tới khiến 3 người tử vong, 2 người bị thương.
Hình ảnh từ camera hành trình lan truyền trên mạng xã hội cho thấy khối đất đá khổng lồ từ sườn núi đổ ập xuống như thác, phủ kín mặt đường Quốc lộ 6. Nhiều phương tiện bị chôn vùi, giao thông qua khu vực bị tê liệt hoàn toàn trong nhiều giờ. Lực lượng chức năng phải khẩn trương phong tỏa hiện trường, tổ chức cứu nạn cứu hộ và phân luồng từ xa do nguy cơ sạt lở tiếp diễn vẫn hiện hữu.
Điều khiến nhiều người lo ngại là vụ sạt lở Mai Châu xảy ra trong bối cảnh thời tiết khô ráo, không xuất hiện mưa lớn kéo dài hay bão lũ trước đó. Theo các chuyên gia địa chất, đây không phải hiện tượng hiếm gặp nếu xét dưới góc độ khoa học. PGS.TS Nguyễn Văn Vượng, Khoa Địa chất, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết mưa chỉ là một trong những yếu tố kích hoạt sạt lở, chứ không phải nguyên nhân duy nhất.
Theo phân tích của chuyên gia, bản chất của sạt lở là sự mất cân bằng giữa tải trọng khối đất đá trên sườn dốc và khả năng chịu lực của nền địa chất bên dưới. Tại những khu vực địa hình dốc lớn như Quốc lộ 6, đặc biệt là các đoạn đã bị tác động bởi việc mở đường, khoét sâu taluy dương, cấu trúc đất đá theo thời gian sẽ bị phong hóa, nứt gãy và suy yếu. Khi sức chống chịu giảm xuống dưới ngưỡng an toàn, sạt lở có thể xảy ra bất ngờ, kể cả khi không mưa lớn.
Khu vực Mai Châu nói riêng và Tây Bắc nói chung được đánh giá là vùng có nguy cơ sạt lở địa chất cao do nền địa chất phức tạp. Các lớp đá vôi bị dập vỡ xen kẽ với đất phong hóa tạo thành kết cấu thiếu ổn định. Trải qua thời gian dài chịu tác động của thời tiết, rung chấn tự nhiên và hoạt động của con người, các sườn núi tại đây luôn trong trạng thái tiềm ẩn rủi ro.
Ngoài yếu tố tự nhiên, tác động từ con người cũng được xem là nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ sạt lở Quốc lộ 6. Việc mở rộng, nâng cấp tuyến đường, khoét sâu vào sườn núi nhưng chưa được gia cố đầy đủ có thể phá vỡ trạng thái cân bằng vốn mong manh của địa hình. Khi khối lượng đất đá phía trên gia tăng trong khi kết cấu chịu lực bên dưới suy yếu, nguy cơ trượt lở sẽ luôn thường trực.
Các chuyên gia cho rằng, để hạn chế những thảm họa sạt lở tương tự, cần thay đổi cách tiếp cận ngay từ khâu quy hoạch và thiết kế hạ tầng giao thông. Việc đánh giá địa chất phải được thực hiện chi tiết, khoa học và cập nhật thường xuyên, đặc biệt tại những tuyến đường huyết mạch như Quốc lộ 6. Những khu vực có nguy cơ sạt lở địa chất cao cần được nhận diện rõ để có phương án gia cố taluy, thoát nước và giám sát phù hợp.
Một vấn đề khác được nhấn mạnh là rất khó dự báo chính xác thời điểm xảy ra sạt lở. Theo PGS.TS Nguyễn Văn Vượng, sạt lở chỉ xảy ra khi các yếu tố tích lũy vượt ngưỡng chịu tải, trong khi quá trình tích lũy này diễn ra âm thầm và khó quan sát bằng mắt thường. Do đó, việc lắp đặt các hệ thống quan trắc, theo dõi biến dạng địa hình tại những điểm xung yếu là giải pháp cần được tính đến lâu dài.
Đến sáng 15/12, lực lượng chức năng tại xã Mai Châu cho biết khu vực xảy ra sạt lở vẫn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Công tác khắc phục, dọn dẹp đất đá trên Quốc lộ 6 được triển khai thận trọng, kết hợp phân luồng giao thông từ xa. Người dân và các phương tiện được khuyến cáo tuân thủ nghiêm hướng dẫn của lực lượng chức năng, tránh đi vào khu vực nguy hiểm nhằm bảo đảm an toàn tính mạng.
