Đề xuất ‘ưu đãi thuế sinh con’: Điều kiện để gia đình sinh đủ 2 con trở lên có thể được giảm thuế TNCN
Trước thực trạng mức sinh giảm và dân số già hóa nhanh, các đại biểu Quốc hội đề xuất bổ sung ưu đãi thuế thu nhập cá nhân cho các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con trở lên, coi đây là giải pháp trực tiếp khuyến sinh, hỗ trợ tài chính và phù hợp với chính sách dân số hiện nay.
Khuyến sinh trực tiếp bằng ưu đãi thuế
Tại phiên thảo luận dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), nhiều đại biểu nhấn mạnh rằng sửa luật lần này không chỉ nhằm hoàn thiện cơ chế thuế hiện hành mà còn là công cụ thúc đẩy chính sách dân số, đặc biệt trong bối cảnh mức sinh thấp và dân số già hóa nhanh. Đại biểu Trần Kim Yến (TPHCM) đề xuất đưa ra ưu đãi thuế TNCN cho các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con trở lên. Theo bà, đây là chính sách bổ sung, không trùng với các mức giảm trừ gia cảnh hiện hành, nhằm tạo động lực trực tiếp, tác động rõ rệt đến quyết định sinh con của những người trong độ tuổi sinh đẻ.
Bà Yến cho biết, các ưu đãi thuế này nên được tính toán kỹ lưỡng và triển khai đồng bộ với các luật liên quan, giúp chương trình khuyến sinh đạt hiệu quả. “Ngay cả khi chưa có đánh giá tác động đầy đủ, việc đưa chính sách vào luật ngay từ bây giờ là cần thiết. Chính phủ sẽ nghiên cứu phương thức và thời điểm triển khai để đảm bảo tính khả thi và minh bạch,” đại biểu nhấn mạnh.
Ngoài ra, chính sách ưu đãi thuế còn được kỳ vọng giảm áp lực tài chính cho các gia đình, giúp họ cân nhắc việc sinh con thứ hai trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tăng cao. Đây là bước đi được các chuyên gia dân số đánh giá phù hợp với xu hướng và nhu cầu thực tế.
Cân nhắc giảm trừ gia cảnh theo vùng
Bên cạnh ưu đãi thuế cho gia đình sinh đủ 2 con, một số đại biểu cũng đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo vùng, nhằm phản ánh khác biệt chi phí sinh hoạt giữa đô thị, nông thôn và miền núi. Đại biểu Trần Kim Yến cho rằng, duy trì mức giảm trừ cố định trên toàn quốc sẽ không phản ánh đúng áp lực tài chính mà người dân đang phải chịu, đặc biệt tại các thành phố lớn với chi phí sinh hoạt cao.
Đại biểu Lê Thị Ngọc Linh (Cà Mau) nhấn mạnh rằng thuế TNCN ảnh hưởng trực tiếp đến hàng chục triệu lao động. Việc điều chỉnh ưu đãi thuế cần “chạm” đúng các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm người mất sức lao động, người cao tuổi sống đơn thân và sinh viên chưa có thu nhập ổn định. Theo bà, điều này vừa thể hiện tính nhân văn, vừa đảm bảo hỗ trợ đúng đối tượng cần giảm trừ.
Ngọc Linh đề xuất Bộ Tài chính nghiên cứu cơ chế điều chỉnh giảm trừ gia cảnh linh hoạt theo biến động kinh tế, áp dụng hệ số vùng tương tự cơ chế lương tối thiểu vùng và xây dựng cơ chế tự động điều chỉnh khi chỉ số CPI vượt ngưỡng nhất định. Nếu được thiết kế hợp lý, cơ chế này sẽ giúp chính sách thuế công bằng hơn, giảm áp lực tài chính cho người dân mà vẫn bảo đảm nguồn thu ngân sách ổn định.
Lý giải của Bộ Tài chính và những lo ngại về công bằng
Trước đề xuất giảm trừ gia cảnh theo vùng, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định phương án này khó khả thi và có nguy cơ thiếu công bằng. Bộ trưởng phân tích, mức giảm trừ hiện hành dựa trên mặt bằng chung của xã hội, không phân biệt nơi cư trú, nhằm đảm bảo thuế TNCN đánh trên khả năng đóng góp. Nếu đặt mức giảm trừ thấp hơn cho nông thôn, người dân thu nhập thấp có thể bị đánh thuế nặng hơn, bất chấp điều kiện sống vốn đã khó khăn.
Bộ trưởng cũng lưu ý rằng việc xác định chính xác nơi cư trú, nơi làm việc và người phụ thuộc là rất phức tạp. Nhiều người sinh sống một nơi nhưng làm việc ở nơi khác, thu nhập phát sinh tại nhiều địa điểm cùng lúc. Sự dịch chuyển lao động liên tục sẽ làm cho việc quản lý giảm trừ theo vùng thiếu chính xác, tiềm ẩn rủi ro về minh bạch.
Với những phân tích trên, Bộ Tài chính cho rằng ưu đãi thuế và giảm thuế TNCN cho các gia đình sinh đủ 2 con là hướng đi khả thi hơn để khuyến sinh, đảm bảo công bằng, minh bạch và phù hợp với chính sách dân số, trong khi việc giảm trừ theo vùng cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh bất công hoặc phức tạp trong quản lý.
Các đề xuất này đang được Quốc hội tiếp tục thảo luận, với mục tiêu vừa thúc đẩy sinh con, vừa duy trì hệ thống thuế công bằng, nhân văn và hiệu quả trong bối cảnh dân số nước ta đang già hóa nhanh. Chính sách ưu đãi thuế cho gia đình sinh đủ 2 con được kỳ vọng sẽ trở thành động lực quan trọng, giúp người dân giảm gánh nặng tài chính và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc cân nhắc sinh con trong tương lai.
