Luật Giáo dục chuẩn bị thay đổi: Bộ sách giáo khoa thống nhất và THCS sẽ không còn bằng tốt nghiệp?
Dự thảo Luật Giáo dục mới đang gây chú ý khi đề xuất một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, đồng thời loại bỏ thủ tục cấp bằng tốt nghiệp THCS, chuyển sang xác nhận hoàn thành học bạ. Văn bằng có thể được cấp dưới nhiều hình thức: giấy, điện tử hoặc số, mở ra hướng số hóa toàn diện cho giáo dục Việt Nam.
Sáng 22/10, Quốc hội đã lắng nghe Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày tờ trình về ba dự án luật liên quan trực tiếp tới giáo dục Việt Nam, gồm Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi). Trong đó, dự thảo sửa đổi Luật Giáo dục nhận được sự quan tâm đặc biệt nhờ những điểm mới tác động trực tiếp đến THCS và hệ thống giáo dục phổ thông.
Một trong những thay đổi nổi bật là đề xuất triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, nhằm nâng cao tính đồng bộ trong giáo dục Việt Nam, đồng thời loại bỏ thủ tục cấp bằng tốt nghiệp THCS. Thay vào đó, hiệu trưởng các trường trung học cơ sở sẽ trực tiếp xác nhận việc học sinh hoàn thành chương trình học qua học bạ. Bên cạnh đó, dự thảo cho phép văn bằng, chứng chỉ được cấp dưới dạng giấy, điện tử hoặc số, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc số hóa giáo dục.
Dự thảo Luật cũng nhấn mạnh việc hoàn thiện cơ chế quản lý nhà nước, tháo gỡ các vướng mắc thực tiễn. Một điểm đáng chú ý là bổ sung cấp trung học nghề vào hệ thống giáo dục quốc dân, ngang hàng với trung học phổ thông. Điều này giúp rõ hướng phân luồng sau THCS, phù hợp năng lực, sở trường và năng khiếu của từng học sinh, đồng thời giải quyết khó khăn trong đào tạo các ngành nghề đặc thù, nhất là lĩnh vực nghệ thuật.
Ngoài ra, dự thảo không còn yêu cầu kiểm định chất lượng bắt buộc đối với giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên. Đồng thời, 69 trong tổng số 126 thủ tục hành chính hiện hành được điều chỉnh (chiếm 54,76%) theo hướng chuyển sang Nghị định của Chính phủ, cắt giảm thủ tục, số hóa và phân cấp mạnh cho địa phương và cơ sở giáo dục. Đây được coi là bước cải cách quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và tạo thuận lợi cho người học, nhà trường.
Cụ thể, việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS đồng nghĩa với việc học sinh sẽ không nhận văn bằng truyền thống khi hoàn thành bậc trung học cơ sở, thay vào đó là xác nhận học bạ do hiệu trưởng cấp. Việc cấp văn bằng, chứng chỉ dưới nhiều hình thức (giấy/điện tử/số) không chỉ tạo cơ sở pháp lý cho số hóa mà còn giúp tích hợp, chia sẻ dữ liệu giáo dục thuận tiện hơn. Đồng thời, dự thảo quy định nguyên tắc chung về việc thành lập, cho phép hoạt động, đình chỉ, sáp nhập hay giải thể cơ sở giáo dục, giao Chính phủ quy định chi tiết, đồng thời phân cấp mạnh cho địa phương.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, quy định một bộ sách giáo khoa thống nhất là cần thiết để thể chế hóa chủ trương của Đảng về sách giáo dục phổ thông. Riêng tài liệu giáo dục địa phương sẽ được cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh tổ chức biên soạn, thẩm định và phê duyệt bởi chủ tịch UBND cấp tỉnh, đảm bảo quyền chủ động cho địa phương.
Ủy ban cũng ủng hộ việc bãi bỏ thủ tục cấp bằng tốt nghiệp THCS, giữ lại cơ chế xác nhận học bạ hoàn thành chương trình trung học cơ sở. Đồng thời, dự thảo yêu cầu làm rõ tiêu chuẩn cấp bằng tốt nghiệp trung học nghề, đảm bảo tương đương với bằng tốt nghiệp THPT, góp phần đồng bộ hóa hệ thống giáo dục Việt Nam.
Ngoài ra, toàn bộ các điều kiện về thành lập, cho phép hoạt động, đình chỉ, sáp nhập, chia, tách, giải thể cơ sở giáo dục cũng được bãi bỏ, chuyển giao quyền lập pháp chi tiết cho Chính phủ. Việc này được đánh giá sẽ giảm tải thủ tục hành chính, đồng thời tạo cơ chế linh hoạt cho các cơ sở giáo dục hoạt động hiệu quả, phù hợp thực tiễn.
Những điều chỉnh này, từ một bộ sách giáo khoa thống nhất, bỏ bằng tốt nghiệp THCS đến việc số hóa văn bằng, chứng chỉ, được kỳ vọng sẽ là bước tiến quan trọng trong cải cách giáo dục Việt Nam. Thay đổi này không chỉ hướng tới đồng bộ hóa chương trình học mà còn giúp phân luồng học sinh hợp lý, nâng cao chất lượng đào tạo và quản lý hệ thống giáo dục toàn quốc.
