Vị tướng chỉ huy đội quân đầu tiên của QĐND Việt Nam, có tài thiện xạ bằng cả 2 tay, từng đấu súng với xạ thủ
Trong lịch sử , có một vị tướng tài ba lừng danh, người đội trưởng đầu tiên của QĐND Việt Nam. Ông còn nổi danh bởi tài bắn súng ngắn bằng hai tay vô cùng điệu nghệ.
Ngày 22/12/1944, tại khu rừng Trần Hưng Đạo (Cao Bằng), Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân chính thức được thành lập, đặt nền móng cho sự ra đời của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng. Đội trưởng đầu tiên của đơn vị đặc biệt này là đồng chí Hoàng Sâm, người được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp lựa chọn và tin tưởng giao trọng trách.
Dưới sự chỉ đạo của đồng chí Võ Nguyên Giáp, đội trưởng Hoàng Sâm đã cùng các chiến sĩ giành thắng lợi vang dội trong hai trận Phai Khắt và Nà Ngần ngay sau khi thành lập đội. Hai chiến công đầu đời ấy đã mở đầu cho truyền thống “đã ra quân là đánh thắng” của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Tên thật của đồng chí Hoàng Sâm là Trần Văn Kỳ, sinh năm 1915 tại xã Lệ Sơn (nay là xã Văn Hóa), huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. Năm 1927, ông theo gia đình sang Xiêm (nay là Thái Lan) sinh sống. Tại đây, ông sớm bộc lộ tinh thần yêu nước và tham gia hoạt động cách mạng. Từ giữa năm 1928 đến cuối năm 1929, chàng trai trẻ Trần Văn Kỳ được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp giao nhiệm vụ làm liên lạc trong thời gian Người hoạt động tại Thái Lan.
Sau những năm bị bắt, trục xuất, rồi tiếp tục hoạt động ở Trung Quốc, mùa thu năm 1940, tại Tĩnh Tây, ông gặp lại Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chính Người đã đặt cho ông bí danh Hoàng Sâm, cái tên gắn liền với cuộc đời binh nghiệp và cách mạng về sau.
Không chỉ nổi tiếng với tài thao lược, Thiếu tướng Hoàng Sâm còn có biệt tài thiện xạ đặc biệt là bắn súng ngắn bằng cả hai tay. Một trong những giai thoại nổi bật là cuộc thi bắn giữa ông và xạ thủ trứ danh Tạ Đình Đề ngay tại Bộ Tư lệnh Liên khu. Ở khoảng cách 20 mét, cả hai cùng thi bắn vào chùm sung rừng. Kết quả, Hoàng Sâm thắng điểm.
Tháng 1/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh phong quân hàm Thiếu tướng cho đồng chí Hoàng Sâm. Ông trở thành một trong những vị tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Trong suốt sự nghiệp, ông đảm nhiệm nhiều trọng trách quan trọng: Khu trưởng Liên khu 2, Liên khu 3 trong kháng chiến chống Pháp; Tư lệnh các Quân khu Tả Ngạn, Hữu Ngạn, Quân khu 3 và Quân khu Trị - Thiên trong kháng chiến chống Mỹ.
Đặc biệt, năm 1962, với bí danh Chăn-đi, ông được cử sang làm nhiệm vụ quốc tế tại Lào. Thiếu tướng Hoàng Sâm đã hoàn thành xuất sắc vai trò cố vấn, được lãnh đạo nước bạn đánh giá cao, thể hiện phẩm chất người chiến sĩ quốc tế chân chính.
Tháng 12/1968, khi đang chỉ huy chiến đấu tại chiến trường Bình – Trị – Thiên, Thiếu tướng Hoàng Sâm anh dũng hy sinh ở tuổi 53. Đó là thời điểm tài năng quân sự của ông đang ở giai đoạn rực rỡ nhất. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong lòng đồng đội, nhân dân và cả nước bạn Lào.
Với hơn 40 năm hoạt động cách mạng, tướng Hoàng Sâm luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần quan trọng vào các thắng lợi của cách mạng Việt Nam qua hai cuộc kháng chiến và trong nhiệm vụ quốc tế.
Nhờ những đóng góp to lớn, đồng chí Hoàng Sâm được Đảng, Nhà nước truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh (năm 1999), Huân chương Quân công hạng Nhất, Huân chương Chiến thắng hạng Nhất, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
