Lý giải nguyên nhân vụ giả chết để trục lợi bảo hiểm ở Thanh Hóa không phải tội lừa đảo
Một vụ việc gây xôn xao dư luận xảy ra tại Thanh Hóa, khi Nguyễn Thị Thu (41 tuổi) và mẹ ruột Trần Thị Thập (70 tuổi) bị Công an tỉnh Thanh Hóa tạm giữ để điều tra hành vi giả chết nhằm trục lợi bảo hiểm nhân thọ với số tiền hơn 1,28 tỷ đồng.
Theo hồ sơ vụ việc, năm 2020, Thu cùng mẹ đã dựng hiện trường giả, tổ chức tang lễ và hoàn tất thủ tục khai tử, xin cấp giấy chứng tử hợp pháp, sau đó bà Thập mang giấy tờ này nộp cho nhiều công ty bảo hiểm để yêu cầu chi trả quyền lợi từ các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ do Thu tham gia trước đó.
Suốt 5 năm, cái chết giả được che giấu trót lọt cho đến ngày 21/12/2025, khi Thu bất ngờ xuất hiện tại UBND phường Quang Trung (TP. Thanh Hóa) làm đơn xin hủy giấy khai tử và xin xác nhận nhân thân, khiến chính quyền địa phương nghi ngờ, rà soát hồ sơ và chuyển cơ quan công an vào cuộc, dẫn đến việc mở điều tra hình sự đối với toàn bộ hành vi gian dối.
Điều đáng chú ý, dù hành vi có bản chất lừa chiếm tài sản, cơ quan tố tụng không điều tra theo tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản mà ưu tiên áp dụng tội danh chuyên ngành là Gian lận trong kinh doanh bảo hiểm theo Điều 213 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung), bởi hành vi diễn ra trong bối cảnh kinh doanh bảo hiểm và liên quan trực tiếp đến hồ sơ bồi thường bảo hiểm – lĩnh vực được điều chỉnh bởi luật chuyên ngành.
Trước vấn đề trên, Luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật (Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh), đánh giá thủ đoạn của hai mẹ con bị can là làm sai lệch hồ sơ, giả mạo khai tử để thu tiền bảo hiểm trái pháp luật, có dấu hiệu cấu thành tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm theo Điều 213, với mức hình phạt tù 3-7 năm tù theo khung tăng nặng khi số tiền trục lợi vượt 1 tỷ đồng, đồng thời có thể xem xét thêm dấu hiệu sửa chữa, sử dụng tài liệu của cơ quan tổ chức theo Điều 340 Bộ luật Hình sự nếu chứng minh được có hành vi can thiệp làm sai lệch giấy chứng tử để hợp thức hồ sơ trục lợi.
Luật sư Bình cũng nhấn mạnh các bị can sẽ phải chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật nhằm răn đe và làm gương, đồng thời cảnh báo người dân không nên tham gia hành vi gian dối bảo hiểm, bởi không chỉ gây thiệt hại tài chính cho doanh nghiệp mà còn làm méo mó thị trường, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia bảo hiểm chân chính.
Cùng quan điểm, Luật sư Nguyễn Đức Hùng - Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên (Đoàn luật sư TP. Hà Nội), phân tích Điều 213 BLHS 2015 quy định khung hình phạt 1-7 năm tù, kèm hình phạt bổ sung như phạt tiền, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề nếu bị kết án, cho thấy pháp luật đã có chế tài riêng, đủ sức xử lý hành vi trục lợi bảo hiểm có tổ chức và sử dụng tài liệu giả.
Từ góc độ quản lý nhà nước, Công an tỉnh Thanh Hóa đã phát đi thông điệp không khoan nhượng với gian lận bảo hiểm, khẳng định mọi thủ đoạn dù tinh vi đến đâu cũng có thể bị phát hiện và xử lý nghiêm minh; vụ việc là bài học đắt giá cho những ai có ý định lợi dụng hợp đồng bảo hiểm để chiếm đoạt quyền lợi bất chính.
Về trách nhiệm pháp lý, nếu bị truy tố và kết án, các bị can không chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự mà còn có thể bị buộc bồi hoàn toàn bộ số tiền đã nhận trái luật, bồi thường thiệt hại dân sự cho doanh nghiệp bảo hiểm, chịu phạt tiền bổ sung, cùng nguy cơ bị cấm hành nghề hoặc đảm nhiệm chức vụ trong một thời hạn nhất định, tùy theo đánh giá của Tòa án.
Đây là nguyên tắc xử lý toàn diện đối với tội phạm trong lĩnh vực kinh doanh có điều chỉnh chuyên ngành. Cơ quan điều tra hiện đang mở rộng xác minh các tình tiết liên quan, làm rõ vai trò từng người và củng cố chứng cứ để đưa vụ án ra kết luận theo đúng quy định pháp luật, bảo đảm tính răn đe, minh bạch và thượng tôn pháp luật trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm tại Việt Nam.
