Giá dầu giảm nhưng giá dầu diesel vẫn ở mức cao, nguyên nhân liên quan đến xung đột Nga – Ukraine
Giá dầu giảm do hy vọng về lệnh ngừng bắn ở Ukraine do Hoa Kỳ làm trung gian, nhưng mức chênh lệch giá dầu diesel vẫn ở mức cao do chiến tranh khiến nguồn cung toàn cầu bị thắt chặt và chưa có dấu hiệu cải thiện.
Giá dầu thô đã giảm khoảng 1,2% kể từ thông báo ngày 20 tháng 11 rằng Hoa Kỳ đang làm trung gian cho sáng kiến ngừng bắn nhằm chấm dứt cuộc xung đột bắt đầu từ cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine năm 2022.
Kế hoạch 28 điểm dường như khó có thể được Kyiv chấp nhận , vì nó chấp nhận hầu hết các yêu cầu quan trọng của Nga trong thời chiến. Tuy nhiên, sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với kế hoạch này vẫn rất đáng kể, vì nó cho thấy Nhà Trắng rất muốn đạt được một thỏa thuận và thuyết phục Moscow tham gia, bất kể giá nào.
Tất nhiên, điều đó đặt ra câu hỏi về mong muốn của tổng thống Hoa Kỳ trong việc thực thi hoặc tăng cường các lệnh trừng phạt hiện có .
Giá dầu thô chắc chắn cho thấy điều đó. Ban đầu, giá đã tăng vọt sau khi ông Trump áp đặt lệnh trừng phạt lên hai công ty dầu mỏ hàng đầu của Nga là Rosneft và Lukoil vào ngày 22 tháng 10, nhưng phần lớn đà tăng đó giờ đã biến mất. Các lệnh trừng phạt có hiệu lực từ ngày 21 tháng 11.
Tuy nhiên, dầu diesel lại là một câu chuyện khác. Mặc dù giá dầu diesel chuẩn của châu Âu đã giảm kể từ khi tin tức về các cuộc đàm phán ngừng bắn được công bố vào tuần trước, giá vẫn cao hơn khoảng 8% so với mức ngày 22 tháng 10. Hơn nữa, biên lợi nhuận lọc dầu diesel - lợi nhuận thu được từ việc chuyển đổi dầu thô thành nhiên liệu - đã tăng 17% trong cùng kỳ, lên khoảng 29 USD/ thùng.
Sự khác biệt này có nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, sản lượng dầu diesel toàn cầu đang ở mức thấp, trong khi thị trường dầu thô được cho là đang trên bờ vực dư thừa nguồn cung nghiêm trọng, với việc Cơ quan Năng lượng Quốc tế dự báo nguồn cung dầu thô sẽ vượt cầu 4 triệu thùng/ngày vào năm tới.
Nguồn cung dầu diesel đã bị ảnh hưởng nặng nề trong những tháng gần đây. Nga là nước xuất khẩu dầu diesel lớn thứ hai thế giới sau Hoa Kỳ. Các cuộc tấn công liên tục của Ukraine vào các nhà máy lọc dầu và cơ sở xuất khẩu của Nga đã làm giảm đáng kể xuất khẩu nhiên liệu của Moscow, với tổng lượng dầu diesel xuất khẩu chỉ đạt 669.000 thùng/ngày trong tháng 10, chỉ cao hơn một chút so với tháng 9, thời điểm xuất khẩu đạt mức thấp nhất kể từ đại dịch Covid-19.
Các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Rosneft và Lukoil càng làm gián đoạn nguồn cung dầu diesel. Theo Kpler, tính đến nay, hai tập đoàn dầu mỏ khổng lồ này đã xuất khẩu tổng cộng khoảng 270.000 thùng dầu diesel mỗi ngày, chiếm khoảng 37% tổng kim ngạch xuất khẩu của Nga và 9% kim ngạch xuất khẩu toàn cầu. Các lệnh trừng phạt có thể sẽ khiến Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil, những nước mua dầu diesel chính của Nga, phải tìm kiếm các nguồn cung khác, làm tăng nhu cầu đối với nguồn cung dầu diesel không bị trừng phạt vốn đang hạn chế.
Có lẽ yếu tố quan trọng hơn đối với giá dầu diesel là gói trừng phạt mới nhất của Liên minh châu Âu đối với Nga, dự kiến có hiệu lực vào ngày 21 tháng 1. Các biện pháp này cấm nhập khẩu nhiên liệu được sản xuất từ dầu thô của Nga vào EU, một trong những thị trường dầu diesel lớn nhất thế giới.
Sàn giao dịch liên lục địa (ICE), đơn vị vận hành hợp đồng dầu diesel chuẩn của châu Âu, cho biết vào ngày 18 tháng 11 rằng họ sẽ ngừng tiếp nhận dầu diesel có nguồn gốc từ các nhà máy lọc dầu đã xử lý dầu thô của Nga trong 60 ngày trước đó, bắt đầu từ ngày 16 tháng 1.
Những lệnh cấm này đã khép lại một lỗ hổng vốn chủ yếu mang lại lợi ích cho các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, vốn đã mua dầu thô Nga với giá ưu đãi, chế biến thành dầu diesel rồi xuất khẩu sang châu Âu. Hai quốc gia này chiếm 13% lượng dầu diesel nhập khẩu của châu Âu, khoảng 1,8 triệu thùng/ngày tính đến thời điểm hiện tại của năm nay.
Nhiều nhà máy lọc dầu lớn đã phản ứng nhanh chóng.
Tập đoàn Reliance Industries của Ấn Độ, đơn vị chiếm phần lớn lượng dầu diesel xuất khẩu của Ấn Độ sang châu Âu, cho biết họ đã ngừng nhập khẩu dầu thô của Nga tại khu liên hợp lọc dầu Jamnagar vào ngày 20 tháng 11.
Mặc dù có thể đã quá muộn để tuân thủ các quy định mới của ICE, nhưng tác động của các biện pháp của EU là rất rõ ràng. Theo Kpler, xuất khẩu dầu diesel của Ấn Độ sang EU và Anh đã giảm mạnh trong tháng 11 xuống còn 34.000 thùng/ngày, so với mức trung bình 136.000 thùng/ngày từ đầu năm đến nay.
