Các lệnh trừng phạt của Mỹ với xăng dầu của Nga làm giá xăng dầu ‘điên đảo’, có thực sự hiệu quả?
Một quan điểm phổ biến trên thị trường dầu thô là các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với hoạt động xuất khẩu của Nga khá vô nghĩa vì thị trường này nhanh chóng tìm ra cách để duy trì dòng chảy hàng hóa.
Điều này có nghĩa là bất kỳ biện pháp mới nào được áp dụng cũng chỉ dẫn đến sự gia tăng giá nhất thời, nhưng sẽ mất dần khi đối mặt với thực tế là dòng chảy hầu như không bị gián đoạn.
Động lực tương tự có thể diễn ra với các lệnh trừng phạt mới nhất của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump , được công bố vào tuần trước, nhắm vào hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga, Lukoil. Hai công ty lớn này sản xuất khoảng 5% tổng sản lượng dầu thô toàn cầu, khoảng 5,3 triệu thùng mỗi ngày (bpd), trong đó họ xuất khẩu khoảng 3,5 triệu thùng mỗi ngày.
Giá dầu Brent chuẩn toàn cầu tăng vọt tới 8,9% sau khi các biện pháp mới được công bố, đạt mức cao nhất trong ba tuần là 66,78 USD một thùng trong phiên giao dịch ngày 24 tháng 10. Giá dầu này gần như không thay đổi ở mức 66,37 USD trong phiên giao dịch đầu giờ sáng thứ Hai tại châu Á.
Mặc dù mức tăng giá này có vẻ khá lớn, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức có thể xảy ra nếu thị trường dầu thô thực sự tin rằng có nguy cơ nghiêm trọng rằng sẽ có tới 3,5 triệu thùng/ngày bị mất vào thị trường vận chuyển bằng đường biển.
Khi Nga tấn công Ukraine vào tháng 2 năm 2022, giá dầu chỉ còn dưới 140 USD một thùng do lo ngại mất đi nguồn xuất khẩu của Nga.
Người ta kỳ vọng rằng các nhà xuất khẩu dầu mỏ của Nga sẽ có thể tránh được bất kỳ lệnh trừng phạt mới nào bằng cách sử dụng đội tàu chở dầu bí mật và vô số các trung gian và thỏa thuận ngân hàng tránh sử dụng đô la Mỹ. Kinh nghiệm trong quá khứ cho thấy đây thực sự là kết quả có khả năng xảy ra nhất và bất kỳ sự gián đoạn nào đối với hoạt động xuất khẩu dầu thô của Nga đều chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và ở quy mô hạn chế.
Liệu điều này có nghĩa là các biện pháp trừng phạt là một nỗ lực lãng phí không?
Nếu mục đích là ngăn chặn việc xuất khẩu dầu của Nga bằng cách cắt đứt quan hệ với những người mua còn lại ở Trung Quốc và Ấn Độ, thì những biện pháp mới nhất này có thể sẽ không hiệu quả.
Nếu mục đích là giữ dầu của Nga trên thị trường toàn cầu nhưng cắt giảm doanh thu mà Moscow nhận được khi bán dầu thì các lệnh trừng phạt có thể hiệu quả hơn phần nào.
Các lệnh trừng phạt mới khiến các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc và Ấn Độ, những nước mua dầu lớn duy nhất của Nga, gặp nhiều rủi ro hơn khi kinh doanh với Moscow. Họ có thể sẽ yêu cầu giảm giá mạnh hơn để tiếp tục nhập khẩu thùng dầu của Nga.
Ngoài ra, việc sử dụng đội tàu ngầm và các công ty trung gian cũng làm tăng chi phí vận chuyển dầu thô của Nga.
Việc loại trừ các công ty dầu mỏ của Nga khỏi hệ thống ngân hàng đô la Mỹ toàn cầu cũng gây ra chi phí cho doanh thu từ dầu mỏ, vì việc chuyển tiền qua các công ty vỏ bọc phức tạp và nhiều khu vực pháp lý nước ngoài có nghĩa là mọi bên trung gian đều phải chịu một phần lợi ích.
