Đột quỵ có xu hướng ‘trẻ hóa’: Bác sĩ hướng dẫn lối sống phòng ngừa đột quỵ dễ thực hiện
Theo PGS.TS Nguyễn Huy Thắng – Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115, độ tuổi trung bình mắc đột quỵ tại Việt Nam đang thấp hơn khoảng một thập kỷ so với các nước phát triển.
Từng được xem là căn bệnh của người cao tuổi, đột quỵ hiện đang có xu hướng “trẻ hóa” đáng lo ngại, với nhiều trường hợp ghi nhận ở người dưới 30 tuổi. Thực trạng này khiến các chuyên gia y tế không khỏi trăn trở, đồng thời kêu gọi cộng đồng nâng cao nhận thức về việc tầm soát và phòng ngừa sớm.
Mới đây, PGS.TS Nguyễn Huy Thắng – Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115; Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam đã chia sẻ trên trang cá nhân về hai trường hợp bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi, để lại nhiều ám ảnh.
Một nam thanh niên 28 tuổi, vừa tốt nghiệp sau đại học tại Anh và đang giảng dạy tại một trường đại học lớn, bất ngờ bị đột quỵ sau một buổi tối đi ăn cùng bạn. Khi được chuyển đến Bệnh viện Nhân dân 115, bệnh nhân đã tổn thương não nghiêm trọng, buộc phải phẫu thuật mở sọ để giữ mạng sống. Tuy nhiên, tiên lượng chức năng thần kinh rất xấu, tương lai gần như khép lại.
Trường hợp thứ hai là một sinh viên y khoa 23 tuổi, cũng bị đột quỵ nhưng may mắn được phát hiện và điều trị kịp thời. Sau can thiệp, bệnh nhân hồi phục hoàn toàn và quay trở lại học tập bình thường. Hai trường hợp - một bi kịch, một hồi phục như hai lát cắt cho thấy tính chất bất ngờ và nguy hiểm của đột quỵ ở người trẻ.
Theo PGS Thắng, độ tuổi trung bình mắc đột quỵ tại Việt Nam đang thấp hơn khoảng một thập kỷ so với các nước phát triển. Trong khi các quốc gia phát triển thường ghi nhận đột quỵ ở người từ 70-75 tuổi, thì tại Việt Nam, không hiếm ca bệnh ở tuổi dưới 56, thậm chí chỉ mới 15.
Số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2020 cho thấy, gần 160.000 người tại Việt Nam tử vong vì đột quỵ, trong đó không ít trường hợp là người trẻ. Nguyên nhân chủ yếu đến từ lối sống thiếu lành mạnh: Hút thuốc (kể cả thuốc lá điện tử), lạm dụng rượu bia, ăn uống kém kiểm soát, béo phì, ít vận động, áp lực công việc kéo dài, và đặc biệt là sự chủ quan trong tầm soát sức khỏe.
PGS Thắng nhấn mạnh, nhiều bệnh lý nền làm tăng nguy cơ đột quỵ như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ… thường không có biểu hiện rõ ràng, nhưng có thể âm thầm tiến triển và gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm.
Theo khuyến nghị của Hội Tim mạch và Hội Đột quỵ Hoa Kỳ, việc đánh giá nguy cơ đột quỵ nên bắt đầu từ tuổi 40 thông qua khám sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, với những người có yếu tố nguy cơ cao, bao gồm tiền sử gia đình, có bệnh nền, hút thuốc, lạm dụng rượu bia, từng có cơn thiếu máu não thoáng qua thì việc tầm soát có thể cần thực hiện sớm hơn.
Tầm soát chỉ là bước đầu, phòng ngừa hiệu quả đòi hỏi sự thay đổi lối sống toàn diện: Ăn uống lành mạnh, kiểm soát cân nặng, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, tập thể dục đều đặn và duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ.
“Chúng ta không thể đoán trước ai sẽ là người tiếp theo rơi vào biến cố đột quỵ. Nhưng chúng ta hoàn toàn có thể hành động sớm để giảm nguy cơ đó”, PGS Thắng kết luận.
