Hà Nội: Người dân có thể đăng ký và xóa thế chấp quyền sử dụng đất hoàn toàn online từ 1/1/2026?
Từ 1/1/2026, Hà Nội dự kiến thí điểm cho người dân đăng ký/xóa thế chấp quyền sử dụng đất hoàn toàn online bằng hồ sơ điện tử (không cần nộp sổ đỏ bản gốc), giúp giảm mạnh thời gian và chi phí.
Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội vừa có tờ trình đề nghị UBND Thành phố phê duyệt chủ trương thí điểm tái cấu trúc thủ tục đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo hướng cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình.
Theo tờ trình, nhóm thủ tục này có lượng hồ sơ phát sinh rất lớn, trung bình khoảng 312.000 hồ sơ mỗi năm. Đây là nhóm thủ tục có tần suất giao dịch cao, tác động trực tiếp đến hoạt động vay vốn, sản xuất - kinh doanh và các giao dịch dân sự của người dân, doanh nghiệp.
Tuy nhiên, dù đã được đưa lên môi trường điện tử, thủ tục đăng ký thế chấp đất đai hiện vẫn chưa thể thực hiện hoàn toàn trực tuyến. Nguyên nhân là người dân vẫn phải nộp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bản gốc để Văn phòng đăng ký đất đai xác nhận trực tiếp tình trạng bảo đảm trên giấy, đồng thời ký xác nhận vào Phiếu yêu cầu đăng ký bản giấy. Quy định này khiến quy trình giải quyết bị “đứt đoạn”, làm giảm hiệu quả thực chất của dịch vụ công trực tuyến.
Đề xuất bỏ yêu cầu nộp giấy tờ bản gốc
Theo phân tích của Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội, về bản chất pháp lý, thế chấp và xóa thế chấp là giao dịch dân sự nhằm bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ, được xác lập thông qua hợp đồng bảo đảm giữa các bên. Trong thời gian khoản vay còn hiệu lực, Giấy chứng nhận thường do tổ chức tín dụng giữ và không lưu thông ngoài xã hội.
Do đó, việc xác nhận tình trạng thế chấp trực tiếp lên bản gốc Giấy chứng nhận không mang ý nghĩa quyết định trong việc bảo vệ quan hệ dân sự, cũng không làm phát sinh thêm giá trị bảo vệ đối với bên thứ ba. Nguy cơ gian dối, nếu có, phụ thuộc vào công tác quản lý dữ liệu và kiểm soát giao dịch, chứ không nằm ở việc có hay không xác nhận trên giấy tờ bản gốc.
Từ cơ sở này, Trung tâm đề xuất tái cấu trúc quy trình theo hướng cho phép người dân nộp hồ sơ hoàn toàn trực tuyến, sử dụng bản điện tử và hồ sơ ký số. Đồng thời, cơ quan xử lý sẽ khai thác dữ liệu có sẵn trong cơ sở dữ liệu đất đai để thay thế yêu cầu nộp lại giấy tờ.
Thí điểm 5 thủ tục, xử lý hoàn toàn trên môi trường điện tử
Phạm vi thí điểm gồm 5 thủ tục, như đăng ký thế chấp, đăng ký thay đổi, xóa đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất. Ngoài ra còn có đăng ký, thay đổi, xóa thông báo xử lý tài sản bảo đảm và chuyển tiếp đăng ký thế chấp quyền tài sản phát sinh từ hợp đồng mua bán nhà ở.
Theo phương án đề xuất, người dân nộp hồ sơ trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công. Trung tâm Phục vụ hành chính công tiếp nhận và chuyển hồ sơ điện tử đến Văn phòng đăng ký đất đai để giải quyết. Cơ quan chuyên môn sẽ tra cứu, đối chiếu dữ liệu và thực hiện xác nhận trên hệ thống, thay vì xác nhận trên giấy như trước.
Kết quả giải quyết được cấp 100% dưới dạng bản điện tử, đồng thời có thể cấp thêm bản giấy nếu người dân có nhu cầu. Toàn bộ tình trạng đăng ký biện pháp bảo đảm sẽ được cập nhật vào cơ sở dữ liệu đất đai.
Giảm 74% chi phí tuân thủ, tiết kiệm 185,3 tỷ đồng mỗi năm
Theo tính toán trong tờ trình, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính đối với nhóm thủ tục này hiện vào khoảng 250 tỷ đồng mỗi năm. Khi tái cấu trúc và cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, chi phí dự kiến giảm xuống còn khoảng 65 tỷ đồng mỗi năm.
Như vậy, mỗi năm có thể tiết kiệm khoảng 185,3 tỷ đồng, tương đương giảm 74% chi phí tuân thủ. Mức tiết kiệm chủ yếu đến từ việc cắt giảm giấy tờ, giảm thời gian đi lại và hạn chế xử lý thủ công.
Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội đề xuất triển khai thí điểm trong 3 tháng, bắt đầu từ ngày 1/1/2026, trong thời gian chờ sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan. Trên cơ sở kết quả thí điểm, Thành phố sẽ đánh giá để xem xét nhân rộng trong thời gian tới.
