Lý giải nguyên nhân khiến Thái Nguyên phải trải qua trận lũ lụt lớn nhất trong lịch sử

Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến Thái Nguyên phải đối mặt với tình trạng ngập lụt vô cùng nghiêm trọng.

Sau hoàn lưu bão số 11, Thái Nguyên có mưa trên diện hẹp và dồn về lưu vực sông Cầu gây nên lũ lớn chưa từng có. Từ đêm ngày 6 đến sáng 7/10, nhiều nơi trong tỉnh ghi nhận lượng mưa kỷ lục, khiến mực nước sông Cầu vượt đỉnh lịch sử, gây ngập lụt diện rộng và mất điện hàng loạt.

Lượng mưa vượt ngưỡng Theo số liệu quan trắc, Thái Nguyên mưa rất to với phổ biến 250-400 mm, có điểm trên 500 mm. Một số trạm đo cho thấy: Hóa Thượng 561,8 mm; trạm Sông Cầu 524,8 mm; Đồng Quang 480,4 mm; Nam Hòa 478,4 mm; Quan Triều 432,8 mm; Tràng Xá 422,8 mm. Mực nước sông Cầu tại trạm Gia Bẩy sáng 8/10 đo 29,90 m, cao hơn báo động 3 2,9 m và vượt đỉnh lũ lịch sử năm 2024 tới 1,09 m.

Nguyên nhân do hội tụ khí quyển và địa hình bất lợi Các chuyên gia khí tượng nhận định trận lũ xuất phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố. Hoàn lưu bão Matmo cùng đới gió đông nam ẩm của áp cao cận nhiệt đới đã tạo nên một vùng hội tụ gió theo kinh độ, khiến mưa lớn tập trung dọc từ Tuyên Quang đến Hà Nội. Trong đó, Thái Nguyên chịu ảnh hưởng đặc biệt nặng nề. Khác với bão Yagi trước đó gây mưa phân bố rộng khắp, trận mưa sau Matmo tập trung hẹp, “dồn hết” về Thái Nguyên khiến nước dâng nhanh và cục bộ.

Về địa hình, Thái Nguyên nằm ở vùng trung du, chuyển tiếp giữa núi cao và đồng bằng, có nhiều thung lũng, lòng chảo và hệ thống sông ngòi chằng chịt. Sông Cầu và các chi lưu có lòng sông hẹp, uốn lượn mạnh. Điều này làm giảm khả năng thoát nhanh khi lưu lượng nước tăng đột ngột. Thêm vào đó, nền đất nhiều nơi là đất feralit, sét và bùn mịn, kém thấm. Vậy nên, khi bão đến, đất trương nở, giảm khả năng thấm nước làm gia tăng chảy bề mặt.

Quá trình đô thị hóa với bề mặt bê tông hóa gia tăng cũng khiến nước mưa khó thấm xuống. Nhiều hệ thống thoát nước cũ, kích thước không thiết kế cho các trận mưa cực đoan hiện nay, dẫn tới ngập cục bộ, rút nước chậm.

Hậu quả, đợt lũ đã gây ngập ở hơn 40 xã, phường khắp Thái Nguyên. Ngay cả những khu trung tâm TP Thái Nguyên vốn ít khi ngập như quảng trường Võ Nguyên Giáp hay vòng xoay trung tâm cũng chìm trong nước. Công ty điện lực buộc phải cắt điện tại hơn 300 trạm biến áp, gây mất điện diện rộng, ảnh hưởng sinh hoạt và công tác cứu trợ.

Trước tình huống khẩn cấp trên, Bí thư Tỉnh ủy Trịnh Xuân Trường chỉ đạo dừng mọi cuộc họp không cần thiết để tập trung lực lượng khắc phục hậu quả, bảo đảm quân số tham gia ứng phó và tiếp cận vùng bị cô lập. Công tác di dời, bố trí chỗ ăn, chỗ ở tạm thời cho người dân được đặt ưu tiên, kèm theo nhiệm vụ đảm bảo không để ai bị đói, rét trong thiên tai.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, lũ trên sông Cầu nhiều vị trí vẫn ở mức cao và dự báo có thể tiếp tục duy trì trong 3-4 ngày tới. Các địa phương được khuyến cáo tiếp tục kiểm soát, di dời những khu vực nguy hiểm, bảo đảm an toàn tính mạng người dân và ưu tiên phục hồi hệ thống điện, giao thông để hỗ trợ cứu trợ.