Cặp nhạc sĩ song sinh duy nhất của Việt Nam cùng nhận giải thưởng Nhà nước, sáng tác hơn 700 ca khúc
Hai anh em nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân sở hữu gia tài sáng tác đồ sộ lên đến 700 ca khúc. Họ là cặp nhạc sĩ song sinh duy nhất lịch sử âm nhạc Việt Nam hiện đại đều nhận được giải thưởng Nhà nước.
Cặp nhạc sĩ song sinh duy nhất của âm nhạc Việt Nam
Nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân là trường hợp song sinh duy nhất trong lịch sử âm nhạc Việt Nam hiện đại. Hai ông sinh ngày 18/6/1942, quê gốc Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc cũ), trong đó Hoàng Long ra đời trước Hoàng Lân 15 phút. Vì là anh em sinh đôi nên hai nhạc sĩ có ngoại hình rất giống nhau, đến mức nhiều người trong Hội Nhạc sĩ Việt Nam khó phân biệt.
Hai anh em xa mẹ từ năm 12 tuổi, khi bà vào miền Nam sinh sống. Thời gian đầu còn nhận được tin tức, bưu thiếp, sau đó mất liên lạc. Phải 21 năm sau, khi đất nước thống nhất, lúc cả hai đã 33 tuổi, họ mới được gặp lại mẹ.
Theo nhạc sĩ Trương Quang Lục, từ nhỏ Hoàng Long – Hoàng Lân đã bộc lộ năng khiếu và niềm đam mê âm nhạc. Khoảng 15 tuổi, cả hai bắt đầu sáng tác; đến 17 tuổi, khi còn là học sinh phổ thông, một số tác phẩm đã được phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam.
Một trong những ca khúc đầu tay gây tiếng vang là “Em đi thăm miền Nam”, ra đời trong bối cảnh đất nước bị chia cắt, nhân dân miền Nam đang đấu tranh gian khổ. Ca khúc góp phần hun đúc tình cảm “Việt Nam là một”, hướng về miền Nam ruột thịt. Người đầu tiên thể hiện bài hát là NSƯT Diệu Thúy, giọng ca nổi tiếng của Đài Tiếng nói Việt Nam thời bấy giờ.
Sau này, cả hai cùng thi đỗ Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), cùng đi dạy và cùng sáng tác.
Nhạc sĩ Hoàng Long giảng dạy nhiều năm tại Cao đẳng Nhạc họa, Nhạc viện Hà Nội, đồng thời nghiên cứu về sư phạm âm nhạc tại Viện Khoa học Giáo dục – Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Nhạc sĩ Hoàng Lân tốt nghiệp chuyên ngành sáng tác – lý luận, sau đó tu nghiệp tại Viện Sư phạm âm nhạc Zoltán Kodály (Hungary). Ông từng giảng dạy tại Cao đẳng Nhạc họa Trung ương, Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội và đảm nhiệm cương vị Hiệu trưởng.
Hơn 700 ca khúc và Giải thưởng Nhà nước
Trong sự nghiệp, hai nhạc sĩ song sinh sáng tác hơn 700 ca khúc, chủ yếu dành cho thiếu nhi, với giai điệu trong sáng, hồn nhiên, dễ hát, dễ lan tỏa. Nhiều tác phẩm mang tên đồng tác giả Hoàng Long – Hoàng Lân, có khi người này phác thảo, người kia hoàn thiện; có khi cùng tìm ý tưởng và phát triển ca khúc.
Kho tàng âm nhạc của hai ông gắn liền với tuổi thơ nhiều thế hệ Việt Nam, tiêu biểu như:
Em đi thăm miền Nam (1959), Cô giáo vùng cao (1960), Đi học về (1961), Bác Hồ – Người cho em tất cả (1975), Từ rừng xanh cháu về thăm Lăng Bác (1978), Đường và chân (1982), Vì sao con mèo rửa mặt (1982)…
Năm 2012, Hoàng Long – Hoàng Lân được Chủ tịch nước trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật với loạt tác phẩm tiêu biểu, trong đó có Bác Hồ – Người cho em tất cả, Em đi thăm miền Nam, Đi học về, Những bông hoa những bài ca, Mùa hè ước mong và tuyển tập Âm nhạc tuổi thơ.
Riêng ca khúc Bác Hồ – Người cho em tất cả, theo nhạc sĩ Trương Quang Lục, được hai ông phổ nhạc từ bài thơ của Phong Thu đăng trên Báo Thiếu niên Tiền phong sau ngày đất nước thống nhất. Qua giọng ca NSƯT Diệu Thúy, bài hát nhanh chóng lan tỏa và trở thành một trong những ca khúc thiếu nhi viết về Bác Hồ sống mãi với thời gian.
Ngoài sáng tác, Hoàng Long – Hoàng Lân còn viết nhạc cho phim hoạt hình, kịch múa rối, ca cảnh, đồng thời tham gia biên soạn sách giáo khoa âm nhạc, nghiên cứu lý luận và phương pháp giảng dạy, đóng góp thiết thực cho ngành giáo dục.
Trao tặng tư liệu cho Lưu trữ quốc gia
Mới đây, hai nhạc sĩ đã trao tặng 22 đơn vị bảo quản cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, gồm các tư liệu từ 1957 đến 2022: bản thảo sáng tác, kịch – múa – hát, ca khúc, nhạc phim hoạt hình, hợp xướng, sách âm nhạc và các bài báo viết về cuộc đời, sự nghiệp của mình.
Nhạc sĩ Hoàng Long xúc động chia sẻ, đây là lần thứ hai ông cùng người em song sinh Hoàng Lân trao tặng tư liệu cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, và mỗi lần như vậy niềm vui lại được nhân lên. Ở tuổi 84, nhìn lại hơn 65 năm hoạt động nghệ thuật, bắt đầu từ khi mới 14–15 tuổi, ông cho biết mình cảm thấy hạnh phúc khi những đóng góp của bản thân được gìn giữ lâu dài, tiếp tục lan tỏa tới các thế hệ sau.
Trong buổi lễ, nhạc sĩ Hoàng Lân bày tỏ sự trân trọng đối với công việc thầm lặng nhưng đầy ý nghĩa của ngành lưu trữ. Theo ông, đời người là hữu hạn, nhưng tác phẩm nghệ thuật và những câu chuyện phía sau mỗi sáng tác cần được bảo tồn để không bị mai một. Việc được đóng góp tư liệu vào kho lưu trữ quốc gia là niềm vinh dự lớn đối với ông và gia đình.
