Bí ẩn tai nạn đường sắt thảm khốc nhất Việt Nam: Gần 200 người chết, nhiều nạn nhân chưa được ‘về nhà’
Tháng 3/1982, một vụ tai nạn đường sắt kinh hoàng đã xảy ra ở Đồng Nai. Đến nay, đã 43 năm trôi qua nhưng vẫn còn nhiều nạn nhân nằm lại gần đó, chưa thể trở về gia đình.
Rạng sáng 17/3/1982, đoàn tàu chợ số hiệu 183 gồm 13 toa, chạy tuyến Nha Trang – Sài Gòn, khi đến khu vực ga Bàu Cá, ấp Hưng Long, xã Hưng Lộc, H.Thống Nhất (nay là xã Hưng Thịnh, H.Trảng Bom, Đồng Nai) bị mất thắng và lật tại một khúc cua gắt, khiến gần 200 người thiệt mạng. Vụ tai nạn được xem là một trong những thảm nạn đường sắt đau lòng nhất tại Việt Nam.
Vì là tàu chợ (tàu hỗn hợp, chở người lẫn hàng, gần như ga nào cũng dừng), nhiều hành khách không mang giấy tờ tùy thân. Sau tai nạn, hơn 100 nạn nhân chưa rõ danh tính được chôn cất tại một khu đất trống cạnh tuyến đường sắt Bắc – Nam, nay thuộc ấp Lộc Hòa, xã Tây Hòa, H.Trảng Bom. Khu mộ tập thể này bỏ hoang hàng chục năm.
Năm 2018, bà Nguyễn Thị Đào (59 tuổi, ngụ H.Bình Chánh, TP.HCM), một trong số ít người sống sót, vẫn còn rùng mình nhớ lại: “Rạng sáng 17.3.1982, tôi và chồng ôm theo đứa con trai đầu mới hơn 2 tuổi nhảy tàu từ ga Gia Ray để về Sài Gòn. Vì tàu quá đông nên cả nhà tôi không lọt vào được bên trong toa, mà chỉ chen chúc nhau ở khoảng trống sau cánh cửa giữa 2 toa, xung quanh chất đầy bao cám. Lên tàu khoảng 4 giờ sáng, đi được hơn 1 giờ đồng hồ thì thấy tàu cứ lao tới càng lúc càng nhanh, lao trên đường ray mà sàng qua sàng lại, không thắng được.
Tôi đi nhiều nên rành đường, khi qua ga Dầu Giây thấy tàu không dừng lại được để đón khách và lấy thẻ an toàn là lạnh hết người rồi, trong đầu lo kỳ này chắc chết hết, bởi tôi biết đoạn đường sắp tới có khúc cua rất gắt trước khi vào ga Bàu Cá”.
Khoảng 500 m trước ga Bàu Cá, đoàn tàu lao với tốc độ cao, nhân viên liên tục trấn an mọi người bình tĩnh, ngồi yên tại chỗ. Thế nhưng tất cả đều rấ hoảng sợ. Không lâu sau, sau một tiếng ầm khủng khiếp, tàu lật khỏi đường ray, nhiều toa văng ra xa.
Năm 2018, chia sẻ với báo Thanh Niên, bà Đào kể: “Cả nhà tôi bị các bao cám vỡ tung, đè ập lên người, dù bị ngộp thở nhưng may mắn thoát chết. Tàu lật đè nát hết, nhiều người có thân nhân đến không thể nhìn ra. Khi đó tôi đang mang thai 4 tháng đứa con thứ 2, may là không bị sao. 5 tháng sau tôi sinh thêm thằng con trai. Đến giờ đã 36 năm rồi, tôi chưa một lần đi lại tàu lửa”.
Bà Nguyễn Thị Đào, nhân chứng trong thảm nạn đường sắt 17.3.1982. Ảnh: Báo Thanh Niên
Một nạn nhân may mắn sống sót trong vụ lật tàu đường sắt năm đó là bà Sương (khi đó mới 19 tuổi, hiện sống tại H.Ninh Sơn, Ninh Thuận). Bà khi ây đi cùng cô và 2 người chị để buôn thuốc lá vào Sài Gòn. Tàu chạy, mọi người trải chiếu ngủ dưới gầm ghế ở toa gần cuối.
Nhưng đến nửa đêm, cơn ác mộng bắt đầu đến: “Khi đó ngủ ngon quá thành ra ban đầu không biết có chuyện gì. Đến khi tàu chạy mỗi lúc một nhanh, gió luồn vô toa lạnh buốt, rồi cảnh hỗn loạn thì nghe tàu mất thắng rồi, trong lòng rất sợ nhưng không làm gì được, chỉ biết ngồi ôm nhau. Tai nạn xảy ra, tôi không thể tin cả 3 chị em chỉ bị xây xước nhẹ, còn người cô thì bị thương được chở vào Bệnh viện Chợ Rẫy cấp cứu”.
Nhớ lại vụ tai nạn ám ảnh năm 1982, bà Sương kể: “Lúc đầu ai cũng nghĩ là chết chắc hết rồi, nhưng rồi mấy cô cháu chúng tôi quá may mắn. Có lẽ nhờ bám trụ gầm ghế toa cuối nên không bị văng ra ngoài. Cảnh tan tành thấy dễ sợ lắm. Cả đoàn tàu mà không còn mấy người lành lặn. Chỉ còn 1 - 2 toa trên đường ray thôi. Quá trời xe lam, xe tải chở người bị thương đi bệnh viện. Nhiều nạn nhân là em bé nữa. Hoảng loạn và thương tâm vô cùng”.
Ông Lý Thoại Phương (Q.Gò Vấp, TP.HCM) mất mẹ là bà Nguyễn Thị Năm trong vụ tai nạn thảm khốc năm xưa. Thời điểm đó, mẹ ông Phương 46 tuổi. Ông kể, vụ tai nạn xảy ra vào rạng sáng, đến trưa gia đình mới biết tin vì có người đi cùng còn sống về báo.
Khoảng 3-4 giờ chiếu ông và bác đến hiện trường thì mọi thứ cơ bản đã được dọn xong. Lúc ấy mặt đất vẫn còn loang máu, vôi được rải khắp nơi để sát trùng.
“Tôi lên, thấy cảnh tai nạn mà hoang mang tột độ. Đầu máy bị quăng lên gò đất cao tầm 4 m, làm sập nát một ngôi nhà lá. Chạy tới chạy lui tìm thì gặp một bác cầm cuốn tập vở ghi tên tuổi nạn nhân có mang theo giấy tờ tùy thân khi đi tàu. Mẹ tôi có giấy tờ tùy thân nên khi giở tập vở ra, đối chiếu với xác chết bọc trong túi ni lông, rất may là nhận diện được. Xác mẹ tôi khi đó được đánh ký hiệu bằng số theo thứ tự danh sách ghi trong tập vở, đặt trên thùng xe tải chung với mười mấy xác để chuẩn bị chở đi chôn.
Sau đó, có một người trong xã viết cho tôi một tờ giấy dạng như giấy chứng tử. Trời chập choạng tối, bác tôi gặp được chiếc xe lam không đèn không đuốc gì hết. Người chạy xe lam đã làm phước, chở mẹ tôi về Sài Gòn. Khi đó có thêm xác hai mẹ con ở ga Hòa Hưng, không biết họ là ai, cũng được gửi về cùng luôn. Xe về đến ngã tư Thủ Đức thì bị CSGT ngoắc lại vì không có đèn. Tôi liền xuống nói các anh thông cảm, mẹ tôi thiệt mạng trong tai nạn tàu lửa trên Đồng Nai, may có bác xe lam làm phước chở về giùm. Nghe xong, mấy ảnh nói “Thôi mấy anh đi đi”, ông Phương kể.
Ảnh : Nghĩa trang 17.3.1982
Năm đó gia đình ông Phương được bồi thường 3.000 đồng. Tại cơ quan đường sắt, ông nhận được thông báo đoàn tàu có 13 toa, chạy từ Nha Trang vào Sài Gòn. Chuyến tàu nặng hàng trăm tấn, bị lật 10 toa. Ngoài các hành khách, lái tàu và nhân viên đều đã thiệt mạng. Số người tử vong và bị thương cụ thể không được tiết lộ.
Ông Phương nhớ lại: “Ở phòng làm việc, trên bàn có hình trắng đen một số nạn nhân được chụp lại chắc để thân nhân nhận diện. Hồi đó ai ở gần ga Hòa Hưng thì được thông tin, còn ở xa thì có lẽ không biết do không được thông tin kịp thời”.
Theo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, vụ tai nạn xảy ra vào ngày 17/3/1982, trên tuyến đường sắt Hà Nội – TP.HCM, thuộc địa bàn ấp Hưng Long, xã Hưng Lộc, huyện Thống nhất (nay là xã Hưng Thịnh, huyện Trảng Bom). Đây là vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng, đến nay vẫn còn nhiều trường hợp không thể nhận diện, được mai táng ở khu đất trống cách hiện trường khoảng 4km.
Đến nay, hơn 43 năm đã trôi qua, ký ức về đoàn tàu chợ định mệnh vẫn còn nguyên nỗi đau. Vụ việc đã qua đi khá lâu, nhưng vẫn còn đó những mộ vô danh, những gia đình mất người thân mà không bao giờ được nhìn mặt và những người sống sót mang nỗi ám ảnh suốt đời.
