Từ vụ say rượu cầm lái gây tai nạn: Tranh cãi chế tài xử lý chính những bạn nhậu cùng mâm
Không ít vụ tai nạn giao thông thương tâm bắt nguồn từ hành vi say rượu lái xe. Nhiều ý kiến cho rằng ngoài tài xế, chính những bạn nhậu thờ ơ, không ngăn cản hành động nguy hiểm ấy cũng cần bị quy trách nhiệm trước pháp luật.
Say rượu lái xe - bi kịch không chỉ của tài xế
Vụ việc đau lòng mới xảy ra tại xã Phước Thành (TP.HCM) tối 20/9, khi một tài xế trong tình trạng say rượu điều khiển ô tô gây tai nạn giao thông khiến 3 mẹ con tử vong. Không ít cư dân mạng đặt câu hỏi: Liệu những người cùng mâm rượu với tài xế hôm đó có thật sự vô can?
Theo lời kể của nhân chứng, tài xế Nguyễn Đức Thanh Nam đã uống rượu bia trước khi lái xe về nhà một mình. Trong bối cảnh rõ ràng có những người bạn uống cùng, cộng đồng mạng không khỏi bức xúc: “Vì sao không ai ngăn cản? Họ có thấy tội lỗi khi để mặc bạn mình trong cơn say vẫn cầm vô lăng?”
Thực tế, hàng loạt vụ tai nạn giao thông thảm khốc những năm qua đều xuất phát từ nguyên nhân say rượu khi lái xe. Điều đáng nói, nhiều cái chết có thể đã không xảy ra nếu bạn nhậu kịp thời can thiệp. Thế nhưng, phần lớn vẫn chọn cách làm ngơ, để rồi hậu quả là nỗi đau không thể bù đắp cho gia đình nạn nhân.
Ở góc độ pháp luật, người trực tiếp gây tai nạn phải chịu hình phạt nghiêm khắc là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, chỉ xử lý một mình tài xế liệu có đủ sức răn đe? Khi trách nhiệm của những người liên quan chưa được làm rõ, tình trạng “thờ ơ” trong các bàn nhậu vẫn tiếp diễn, và tai nạn giao thông do rượu bia vẫn tái diễn hằng ngày.
Thế giới đã quy trách nhiệm cho bạn nhậu, Việt Nam có nên theo?
Không ít quốc gia đã có quy định chặt chẽ về việc xử lý bạn nhậu nếu để mặc người say rượu điều khiển phương tiện.
Ở Nhật Bản, luật quy định rõ, người uống cùng sẽ bị xử phạt nếu không ngăn chặn bạn mình trong tình trạng say rượu vẫn lái xe. Mức phạt có thể lên tới 1 triệu yên (khoảng 180 triệu đồng) và án tù 5 năm.
Tại Trung Quốc, tháng 8/2024, tại tỉnh Hồ Bắc, một vụ án gây chấn động khi tòa tuyên tài xế phải chịu 85% chi phí bồi thường, còn nhóm bạn nhậu gánh 15% vì đã để mặc anh ta lái xe khi đang say.
Ở Mỹ và Canada, nhiều bang áp dụng luật trách nhiệm mở rộng, không chỉ bạn bè mà cả chủ quán hoặc chủ bữa tiệc cũng phải liên đới nếu để người uống rượu rời đi trong tình trạng không tỉnh táo và gây ra tai nạn giao thông.
Những quy định trên cho thấy, trong nhiều xã hội, việc bỏ mặc người say rượu lái xe không đơn thuần là “thiếu trách nhiệm” mà còn bị coi là hành vi phạm pháp. Chính sự ràng buộc này đã khiến tỷ lệ tai nạn do rượu bia giảm đáng kể, đồng thời nâng cao ý thức cộng đồng trong việc ngăn chặn hành vi nguy hiểm.
Tại Việt Nam, theo thống kê của Cục Cảnh sát giao thông giai đoạn 2022 - 2024, cứ 5 vụ tai nạn giao thông thì 1 vụ có liên quan đến rượu bia. Con số này phản ánh thực trạng đáng báo động và đặt ra yêu cầu cấp bách về việc xem xét bổ sung chế tài với bạn nhậu.
Trách nhiệm không thể né tránh
Rất nhiều trường hợp, sau khi vụ việc xảy ra, những bạn nhậu tỏ ra hối hận, thốt lên: “Giá như mình ngăn anh ấy từ đầu”. Nhưng hối hận chỉ đến khi quá muộn, và nó không thể làm sống lại những nạn nhân xấu số.
Điều mà xã hội cần là sự trách nhiệm ngay trong giây phút nguy hiểm, khoảnh khắc một người say rượu bước lên xe và chuẩn bị lái đi. Đây không chỉ là vấn đề lương tâm, mà phải được luật hóa thành nghĩa vụ. Khi chế tài đủ mạnh, không ai dám đứng nhìn bạn mình trong tình trạng say xỉn vẫn cầm vô lăng.
Không ít bạn nhậu hiện nay vẫn vô tư coi việc để bạn lái xe sau khi uống rượu là “chuyện của người khác”. Thậm chí, có người còn cổ vũ hoặc thờ ơ, miễn sao mình không liên quan. Nhưng nếu pháp luật quy định rõ ràng rằng họ cũng phải bồi thường, hoặc thậm chí đối diện án phạt, chắc chắn thái độ sẽ thay đổi. Lúc ấy, việc ngăn chặn không chỉ là cứu người mà còn là bảo vệ chính bản thân mình khỏi liên lụy pháp lý.
Quan trọng hơn, những quy định như vậy sẽ góp phần thay đổi tận gốc văn hóa nhậu tại Việt Nam: Uống có trách nhiệm, không chỉ là trách nhiệm với bản thân, mà còn là trách nhiệm với những người xung quanh.
