Loạt quỹ từ thiện lộ dấu hiệu bất thường: Hé mở góc khuất tài chính khiến cơ quan quản lý phải vào cuộc
Bộ Nội vụ cảnh báo nhiều quỹ xã hội, quỹ từ thiện chưa thực hiện minh bạch tài chính, một số trường hợp còn lợi dụng quỹ để tư lợi, chưa báo cáo định kỳ.
Quỹ từ thiện thu hàng nghìn tỷ nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế
Theo thống kê của Bộ Nội vụ, tính đến cuối năm 2024, cả nước hiện có 3.081 quỹ xã hội, quỹ từ thiện đang hoạt động, trong đó 101 quỹ có phạm vi toàn quốc hoặc liên tỉnh, số còn lại là 2.980 quỹ hoạt động tại các địa phương. Các quỹ này mỗi năm huy động hàng nghìn tỷ đồng từ cộng đồng, với tổng thu của 81 quỹ toàn quốc, liên tỉnh đạt 3.782 tỷ đồng, trong khi chi ra là 2.860 tỷ đồng.
Từ khi Nghị định số 93/2019/NĐ-CP và Nghị định số 136/2024/NĐ-CP có hiệu lực, nhiều quỹ đã điều chỉnh điều lệ, kiện toàn hội đồng quản lý, ban hành các quy chế nội bộ và gửi báo cáo định kỳ. Bộ Nội vụ đánh giá, nhiều quỹ chú trọng xây dựng bộ máy gọn nhẹ, hoạt động hiệu quả, một số còn thành lập chi nhánh, văn phòng đại diện để mở rộng phạm vi hoạt động.
Hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện có nhiều đóng góp tích cực. Các quỹ đã huy động nguồn lực hỗ trợ giáo dục, y tế, khoa học công nghệ, thể dục thể thao, nông nghiệp nông thôn, đồng thời chăm lo cho người yếu thế như trẻ mồ côi, người khuyết tật, nạn nhân chất độc da cam, đồng bào gặp thiên tai, bão lũ. Sự hỗ trợ kịp thời này giúp người dân ổn định đời sống, khôi phục sản xuất và góp phần thúc đẩy tinh thần cộng đồng.
Những năm gần đây, thiên tai, bão lũ thường xuyên gây thiệt hại cho người dân, và quỹ từ thiện trở thành kênh huy động xã hội hóa quan trọng, thể hiện vai trò cầu nối giữa các nhà hảo tâm và cộng đồng gặp khó khăn.
Những quỹ từ thiện còn vi phạm, lợi dụng để tư lợi
Bên cạnh các quỹ hoạt động hiệu quả, Bộ Nội vụ cũng chỉ ra nhiều tồn tại. Một số quỹ chưa hoàn thiện tổ chức, chưa ban hành đầy đủ quy chế nội bộ, chậm đăng ký mã số thuế hoặc kê khai thuế, thậm chí chưa báo cáo thay đổi hội đồng quản lý quỹ khi hết nhiệm kỳ hoặc thay đổi thành viên.
Công tác báo cáo định kỳ vẫn còn nhiều hạn chế; cá biệt có quỹ chưa gửi báo cáo hàng năm, lưu trữ hồ sơ chưa đầy đủ. Việc huy động tài chính chưa hiệu quả, còn quỹ chưa triển khai hoạt động hỗ trợ theo đúng điều lệ. Thậm chí, một số quỹ chi vượt định mức quản lý hoặc triển khai tài trợ không hiệu quả.
Đáng lo ngại là một số quỹ hoạt động với dấu hiệu vi phạm điều lệ, lợi dụng quỹ từ thiện để mục đích tư lợi. Thêm vào đó, mâu thuẫn nội bộ một số quỹ khiến đơn thư gửi đến cơ quan nhà nước, buộc Bộ Nội vụ phải ra văn bản nhắc nhở, chấn chỉnh. Một số quỹ đã ngừng hoạt động nhưng chưa thực hiện giải thể theo quy định.
Bộ Nội vụ nhấn mạnh rằng, việc đảm bảo minh bạch tài chính và công khai hoạt động quỹ là yếu tố then chốt để duy trì niềm tin của người dân và nhà tài trợ. Việc lợi dụng quỹ từ thiện để tư lợi không chỉ vi phạm pháp luật mà còn làm giảm uy tín của cả hệ thống quỹ xã hội.
Các chuyên gia đánh giá, quỹ xã hội, quỹ từ thiện cần tăng cường cơ chế kiểm soát nội bộ, báo cáo minh bạch, đồng thời nâng cao hiệu quả phân bổ nguồn lực để phát huy vai trò hỗ trợ cộng đồng. Bộ Nội vụ cũng khuyến cáo các quỹ nên thường xuyên rà soát, kiện toàn, đảm bảo tuân thủ pháp luật và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ báo cáo định kỳ.
Như vậy, trong khi nhiều quỹ từ thiện hoạt động hiệu quả, đóng góp tích cực cho xã hội, vẫn còn không ít quỹ tồn tại vi phạm, hạn chế minh bạch tài chính, thậm chí có hiện tượng lợi dụng quỹ để tư lợi. Đây là vấn đề cần được giám sát chặt chẽ để đảm bảo nguồn lực xã hội hóa được sử dụng đúng mục đích, phát huy tối đa hiệu quả hỗ trợ cộng đồng.
