Tập đoàn Điện lực Việt Nam đề nghị nóng: Lắp đặt điện mặt trời mái nhà không đăng ký là vi phạm
Liên quan đến đến việc nhiều chủ đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà nhưng không đăng ký. Mới đây, tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có báo cáo về các vướng mắc trong việc thực hiện các nghị định, thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn Luật Điện lực.
Cụ thể, EVN cho biết, trên thực tế đã có tình trạng chủ đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà nhưng không thông báo hoặc không đăng ký với cơ quan quản lý. Vì vậy, EVN đề nghị, bổ sung quy định: nếu tổ chức, cá nhân phát triển điện mặt trời mái nhà để tự sản xuất, tự tiêu thụ mà không thực hiện thông báo hoặc đăng ký (theo Điều 15 và Điều 16) thì tùy theo tính chất và mức độ vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.
Theo Nghị định 58 năm 2025 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới lại không quy định cụ thể, nên khó xác định đây có phải là hành vi vi phạm hay không, dẫn đến lúng túng trong việc áp dụng Luật Xử lý vi phạm hành chính và nghị định xử phạt trong lĩnh vực điện lực.
Do đó, Quy định này nhằm bảo đảm nghĩa vụ thông báo/đăng ký mang tính ràng buộc pháp lý, tránh khoảng trống trong chế tài xử lý, đồng thời nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và bảo đảm phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính. Ngoài ra, EVN cũng đề nghị xem xét bổ sung các điều khoản hướng dẫn đối với điện mặt trời được lắp đặt trên mặt kênh thủy lợi, mặt đập hồ thủy lợi, hay trên mặt hồ thủy điện.
Điện gió ngoài khơi cần cam kết mua 90% sản lượng. Những vướng mắc về phát triển nguồn điện gió ngoài khơi cũng được EVN chỉ ra.
Theo Nghị định 58, các dự án bán điện lên lưới quốc gia phải được bên mua cam kết bao tiêu tối thiểu 80% sản lượng trong thời gian trả nợ gốc, tối đa 15 năm, trừ khi hai bên có thỏa thuận khác. Quy định này không áp dụng nếu dự án không đạt sản lượng do lỗi kỹ thuật hoặc lưới không hấp thụ hết.
Tuy nhiên, với đặc thù vốn đầu tư rất lớn và thời gian vay vốn dài, EVN cho rằng điện gió ngoài khơi cần được nâng mức bao tiêu tối thiểu lên 90% và kéo dài tới 19 năm (nếu hợp đồng mua bán điện là 20 năm) để bảo đảm hiệu quả tài chính và phù hợp khung giá.
Ngoài ra, EVN cũng kiến nghị, quy định mới cần nói rõ: "Cam kết không yêu cầu hoàn trả kinh phí trong mọi trường hợp kết quả khảo sát của đơn vị thực hiện khảo sát dự án điện gió ngoài khơi không được cơ quan có thẩm quyền sử dụng để đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư".
Mục tiêu đến năm 2030, phát triển 6.000MW điện gió ngoài khơi
EVN cũng cho biết, Nghị định 56 năm 2025 quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện, đầu tư xây dựng dự án điện lực và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án kinh doanh điện lực, đang gây vướng mắc trong phát triển nhiệt điện khí.
Hiện các nhà máy chỉ được thỏa thuận với EVN nếu muốn dùng thêm LNG ( khí thiên nhiên hóa lỏng) nhập khẩu, trong khi giá LNG cao hơn nhiều so với khí trong nước và nguồn khí tự nhiên ngày càng cạn kiệt.
Do đó, EVN kiến nghị, cần cơ chế cam kết bao tiêu tối thiểu cho các nhà máy vừa dùng khí trong nước vừa dùng LNG, để đảm bảo nguồn nhiên liệu, có cơ sở lập kế hoạch vận hành hệ thống điện và thị trường điện từ năm 2026 trở đi.
Trước đó vào ngày 31/8, Bộ Công Thương đề nghị các địa phương phối hợp với EVN kiểm tra, rà soát và xử lý vi phạm trong đầu tư, lắp đặt điện mặt trời mái nhà có sự liên kết với lưới điện quốc gia từ sau năm 2020 đến nay. Cụ thể, ngày 15/5 Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch Phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch Điện VIII).
Quy hoạch điện VIII nêu rõ: "Ưu tiên và có chính sách đột phá để thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà của người dân và mái công trình xây dựng, nhất là các khu vực có nguy cơ thiếu điện như miền Bắc và điện mặt trời tự sản, tự tiêu".
Hiện Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Công Thương nghiên cứu, xây dựng cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà để tự sử dụng, tự sản tự tiêu, không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác.
Vì vậy, Bộ Công Thương đề nghị, các địa phương phối hợp với EVN để kiểm tra, rà soát và xử lý vi phạm trong đầu tư, lắp đặt điện mặt trời mái nhà có sự liên kết với lưới điện quốc gia từ sau năm 2020 đến nay.
Cùng với đó, các địa phương phải tổng hợp, báo cáo tình hình đầu tư, lắp đặt điện mặt trời mái nhà có liên kết với lưới điện quốc gia từ sau năm 2020 đến nay. Báo cáo gửi về Bộ Công Thương trước ngày 18/9 để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Ngoài ra, trường hợp để xảy ra tình trạng phát triển điện mặt trời mái nhà có sự liên kết với lưới điện quốc gia mất kiểm soát, thiếu sự quản lý của nhà nước, EVN, Bộ Công Thương yêu cầu các địa phương và EVN tự chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
