Từ năm 2026, ba trường hợp thu hồi đất mới sẽ được áp dụng theo Nghị quyết vừa được Quốc hội thông qua, trong đó có dự án khu thương mại tự do và trung tâm tài chính quốc tế.
Quốc hội sáng 11/12 đã thông qua Nghị quyết về các cơ chế tháo gỡ vướng mắc khi triển khai Luật Đất đai, với hơn 90% đại biểu đồng thuận. Văn bản này bổ sung ba trường hợp Nhà nước được thu hồi đất nhằm phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội.
Trường hợp đầu tiên là thu hồi đất để thực hiện dự án khu thương mại tự do hoặc các trung tâm tài chính quốc tế. Đây được xem là nhóm dự án có quy mô lớn, tác động mạnh đến định hướng phát triển kinh tế địa phương.
Trường hợp thứ hai liên quan các dự án đã đạt tỷ lệ đàm phán trên 75% diện tích và hơn 75% số hộ có đất. Khi đó, HĐND cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định thu hồi phần đất còn lại để giao cho chủ đầu tư tiếp tục triển khai.
Nội dung bổ sung thứ ba cho phép Nhà nước thu hồi đất nhằm tạo quỹ đất thanh toán theo hợp đồng BT, hoặc để cho thuê, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh theo quy định.
Các quy định mới sẽ được áp dụng từ ngày 1/1/2026. Hiện hệ thống pháp luật quy định 32 trường hợp Nhà nước được quyền thu hồi đất vì mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, thuộc các nhóm như xây dựng công trình công cộng, trụ sở cơ quan hay dự án quan trọng gồm khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu công nghệ cao và hoạt động lấn biển.
Nghị quyết cũng nêu rõ bảng giá đất và hệ số điều chỉnh sẽ được sử dụng làm căn cứ bồi thường khi thu hồi. Trước đây, giá bồi thường được xác định từ bảng giá cụ thể do UBND tỉnh phê duyệt tại thời điểm ban hành phương án bồi thường.
Bảng giá đất mới sẽ xây dựng theo loại, vị trí và khu vực đất. HĐND cấp tỉnh quyết định và áp dụng từ ngày 1/1/2026, đồng thời có thể sửa đổi khi cần thiết để phù hợp tình hình thực tế.
Cơ quan có thẩm quyền phải thông báo trước ít nhất 60 ngày đối với đất nông nghiệp và 120 ngày với đất phi nông nghiệp khi thu hồi. Phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư sẽ được niêm yết công khai trong 10 ngày tại UBND cấp xã.
Trường hợp người dân còn ý kiến chưa thống nhất, chính quyền phải tổ chức đối thoại trong vòng 30 ngày kể từ thời điểm lấy ý kiến để đảm bảo minh bạch và hạn chế tranh chấp.
