Vì sao gọi là ‘sầu riêng’, ăn loại quả này bao nhiêu năm nhưng nhiều người vẫn chưa chắc đã biết?

Ở Việt Nam, sầu riêng là 1 loại quả được ưa chuộng, có mùi vị đặc trưng. Được người Đông Nam Á ăn từ thời tiển sử, song Phương Tây và Trung Quốc chỉ biết đến sầu riêng trong khoảng 600 năm. Ở mỗi đất nước khác nhau, loại này lại có những tên gọi riêng.

Ban đầu tên của nó có nguồn gốc từ tiếng Mã Lai “Duri zibethinus”. “Duri” có nghĩa là “gai” của các loai trái cây, còn zibethinus xuất phát từ tên của loài cầy hương (viverra zibetha). Người ta cho rằng sở dĩ có cái tên zibethinus vì cầy hương rất thích ăn sầu riêng (sầu riêng thường được dùng làm mồi bẫy cầy hương), hoặc trái sầu riêng có mùi cầy hương.

Sầu riêng có nguồn gốc từ Malaysia, người bản địa gọi chúng là durian, xuất phát từ chữ duri (gai) trong tiếng Malaysia kết hợp với tiếp vĩ ngữ -an. Nói cách khác, duri là trái gai (do vỏ có nhiều gai), tuy nhiên ở Việt Nam, cái tên này lại dùng cho loại trái khác: "trái gai [tức trái dứa] là trái thơm".

Từa xa xưa, người Việt Nam đã truyền miệng nhau những câu chuyện liên quan đến trái sầu riêng. Theo đó, truyện cổ tích Sự tích trái sầu riêng kể rằng, 1 chàng trai Việt sang nước Chân Lạp, mang loại trái lạ tên là tu-rên ( trong tiếng Khmer) về Việt Nam trồng. Dân làng gọi trái đó là sầu riêng.

1 giả thuyết khác được đặt ra trong bài Lịch sử trái sầu riêng của Nguyễn Công Huân đăng trong Văn-hóa Nguyệt-san (1955) cho biết từ đầu thế kỷ 19 ở Sài Gòn (thời đó gọi là Tây Cống) sầu riêng được gọi là mít gai. Đây là loại trái của Mã-lai, có tên là "Doerian hay Dourian"… về sau là dâu-riăng qua cách gọi của một người ngoại quốc mới học tiếng Việt, nhiều người gọi theo, cuối cùng trở thành "cái tên ngộ nghĩnh là Sầu-riêng" (tr.792).

Xét về khoảng thời gian thì giả thuyết từ bài Lịch sử trái sầu riêng có lý hơn, bởi truyện cổ tích “Sự tích trái sầu riêng” ra đời sau khi đã có tên gọi của quả sầu riêng.

Ngày nay, sầu riêng được nhiều người ở Đông Nam Á xem là “Vua của các loại trái cây”. Loại quả này ăn được cả thịt và hạt, hạt có thể được chế biến bằng cách luộc, rang hay chiên…Loại quả này tỏa ra một mùi đặc trưng, nặng và nồng, ngay cả khi vỏ quả còn nguyên. Một số người thấy sầu riêng có một mùi thơm ngọt ngào dễ chịu, nhưng một số khác lại không chịu nổi và khó chịu với mùi này. Ở Việt Nam và 1 số nước hiện nay đã cấm mang sầu riêng lên máy bay và khách sạn bởi mùi của nó.