Hà Nội: Hộ dân buộc phải tháo dỡ nhà xây trên phần đất bỏ hoang chưa được sử dụng của Nhà nước
Việc cá nhân tự ý xây dựng nhà và để công trình lấn sang phần đất chưa sử dụng đang do Nhà nước quản lý được xác định là hành vi chiếm đất trái pháp luật.
Anh Lê Minh Thắng (35 tuổi, ở xã Suối Hai, Hà Nội) hỏi: Tôi xây nhà bị lấn sang phần đất bỏ hoang (khu đất chưa được cấp sổ cho ai) do sai sót khi xác định ranh. Vậy trường hợp này có bị xử lý và buộc tháo dỡ không?.
Theo luật sư, đối với phần đất đang để trống, không có cá nhân, tổ chức nào chứng minh được quyền sử dụng hợp pháp, không có tên trong hồ sơ địa chính và chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì được xem là đất chưa sử dụng.
Căn cứ Điều 221 Luật Đất đai 2024, đất chưa sử dụng được quản lý như sau: Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm quản lý, bảo vệ đất chưa sử dụng tại địa phương, đăng ký vào hồ sơ địa chính và báo cáo Ủy ban nhân dân cấp trên trực tiếp về tình hình quản lý, khai thác quỹ đất chưa sử dụng...
Như vậy, dù trên thực tế khu đất đang “bỏ hoang” nhưng về mặt pháp lý, đây vẫn là đất do Nhà nước quản lý, không phải “đất vô chủ” để người dân tự ý sử dụng.
Xây nhà lấn sang đất bỏ hoang là hành vi chiếm đất
Khoản 9 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định: “Chiếm đất là việc sử dụng đất do Nhà nước đã quản lý mà chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc sử dụng đất của người sử dụng đất hợp pháp khác mà chưa được người đó cho phép”.
Đối chiếu quy định này, anh Thắng tự ý xây dựng nhà và để công trình lấn sang phần đất chưa sử dụng đang do Nhà nước quản lý được xác định là hành vi chiếm đất trái pháp luật.
Công trình lấn chiếm đất công có thể bị buộc tháo dỡ
Điểm đ khoản 1 Điều 118 Luật Xây dựng 2014 (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật Xây dựng 2020) quy định về các công trình xây dựng vi phạm, trong đó có: “Công trình xây dựng lấn chiếm đất công, đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của tổ chức, cá nhân; công trình xây dựng sai với thiết kế xây dựng được phê duyệt đối với trường hợp được miễn giấy phép xây dựng”.
Từ quy định này, luật sư cho biết các công trình xây dựng lấn sang: Đất công, đất do Nhà nước quản lý hoặc đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của người khác đều thuộc trường hợp có thể bị cưỡng chế tháo dỡ.
Trong trường hợp của anh Thắng, dù khu đất bị lấn được người dân gọi là đất “bỏ hoang”, nhưng về bản chất vẫn là đất chưa sử dụng do Nhà nước quản lý. Do đó, hành vi xây dựng lấn sang phần đất này bị xem là chiếm đất.
Căn cứ các quy định nêu trên, phần công trình xây dựng lấn sang đất chưa sử dụng do Nhà nước quản lý có thể bị buộc phá dỡ theo quy định pháp luật; Đồng thời, anh có thể bị xử phạt vi phạm hành chính về đất đai và trật tự xây dựng tương ứng với hành vi chiếm đất, xây dựng không đúng phạm vi được phép.
Vì vậy, khi phát hiện công trình có dấu hiệu lấn ranh, người dân nên sớm liên hệ chính quyền địa phương hoặc cơ quan chuyên môn để được đo đạc, xác định lại mốc giới và hướng dẫn xử lý, tránh để vi phạm kéo dài dẫn đến bị cưỡng chế, thiệt hại về tài sản.
