Đề xuất cấm lập quỹ từ thiện, quỹ xã hội để nhận tiền gửi, cho vay, góp vốn đầu tư
Trong dự thảo Nghị định về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện bổ sung quy định việc cấm thành lập, tổ chức các hoạt động của quỹ để thực hiện nhận tiền gửi, cho vay, góp vốn đầu tư.
Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị định về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện do Bộ Nội vụ xây dựng, nhằm thay thế Nghị định số 93/2019 và Nghị định số 136/2024, đồng thời bãi bỏ các quy định liên quan đến quỹ tại Nghị định số 128/2025 và Nghị định số 129/2025. Việc ban hành nghị định mới nhằm bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống pháp luật, phù hợp Hiến pháp, Luật Chính quyền địa phương và chủ trương của Đảng.
Theo Bộ Nội vụ, dự thảo nghị định cơ bản giữ nguyên các thủ tục hành chính hiện hành, song có điều chỉnh theo hướng đơn giản hóa nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức và hoạt động của quỹ. Một số quy định được đề xuất bỏ như “phiếu lý lịch tư pháp”, cụm từ “chứng minh thư nhân dân”, đồng thời rút ngắn thời hạn giải quyết hồ sơ từ 60 ngày xuống còn 45 ngày làm việc.
Dự thảo cũng bổ sung quy định về giải thích từ ngữ, tôn chỉ, mục đích thành lập quỹ, cũng như hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về quỹ xã hội, quỹ từ thiện. Đây sẽ là nền tảng để triển khai, quản lý hoạt động của các quỹ thống nhất giữa các địa phương và cơ quan chức năng.
Một điểm đáng chú ý trong dự thảo là việc quy định rõ phạm vi hoạt động của quỹ theo địa giới hành chính, gồm: quỹ hoạt động toàn quốc hoặc liên tỉnh; quỹ hoạt động trong phạm vi tỉnh, thành phố; và quỹ chỉ hoạt động trong phạm vi cấp xã, phường. Việc phân cấp này được đánh giá phù hợp mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Đặc biệt, dự thảo bổ sung quy định cấm thành lập, tổ chức hoạt động quỹ nhằm thực hiện việc nhận tiền gửi, cho vay, hoặc góp vốn đầu tư. Bộ Nội vụ khẳng định điều khoản này nhằm bảo đảm quỹ hoạt động đúng mục tiêu phi lợi nhuận, tránh biến tướng thành tổ chức tài chính trá hình.
Về điều kiện thành lập, Bộ Nội vụ cho biết tài sản đóng góp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định mới sẽ tăng 1,24 lần so với mức quy định tại Nghị định số 93/2019. Mức tăng này được đánh giá phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và quản lý tài chính minh bạch của các quỹ.
Dự thảo cũng quy định rõ thẩm quyền quản lý: Bộ trưởng Bộ Nội vụ sẽ giải quyết thủ tục thành lập đối với quỹ hoạt động toàn quốc hoặc liên tỉnh; Chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết quỹ hoạt động trong phạm vi tỉnh hoặc có yếu tố nước ngoài; Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền với quỹ hoạt động trong phạm vi xã. Ngoài ra, dự thảo làm rõ quyền sở hữu tài sản của sáng lập viên, tổ chức và cá nhân đóng góp, cũng như cơ chế chi cho các chương trình theo tôn chỉ, mục đích của quỹ.
Đáng chú ý, dự thảo bỏ quy định cơ quan Nhà nước phải thực hiện thanh tra về quỹ xã hội và quỹ từ thiện, nhằm phù hợp chức năng, nhiệm vụ được giao và tránh chồng chéo trong công tác kiểm tra, giám sát.
