Người dùng máy tính thường xuyên phải bắt gặp lỗi này. Có thể nói, đây là lỗi phổ biến nhất đối với người dùng máy tính, đặc biệt là máy tính xách tay, với đặc thù là ổ cứng phải chống chịu rất nhiều va đập và di chuyển.
Công nghệ ổ cứng cơ truyền thống đã đi tới giới hạn của nó. Với những ưu điểm vượt trội về tốc độ, độ ổn định cũng như độ nhỏ gọn, SSD đang dần chiếm ưu thế và rất có thể trở thành thiết bị lưu trữ tối ưu trong tương lai.
Tuy nhiên, dung lượng lớn và giá thành rẻ, ổ cứng cơ truyền thống (HDD) vẫn là lựa chọn của phần đông người dùng. Trong quá trình sử dụng HDD, lỗi mà chúng ta thường gặp nhất, đó chính là Bad Sector. Vậy Bad Sector là gì và cách để xử lý nó ra sao? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài viết này.
Ổ cứng cơ truyền thống vẫn "sống" nhờ giá thành tốt
Bad Sector là gì?
Trước khi tìm hiểu về Bad Sector, chúng ta cần biết Sector là gì. Sector là một thuạt ngữ liên quan tới cấu trúc vật lý của ổ cứng.
Cấu trúc vật lý của ổ cứng được chia ra làm 3 thành phần (lưu ý đây là thuật ngữ chỉ có trên ổ cứng cơ truyền thống, với ổ SSD ta không có khái niệm này):
- Platter: Phiến đĩa: Mỗi ổ cứng được chia làm nhiều phiến, với 2 tác dụng: tăng tốc độ đọc/ghi khi với nhiều phiến đĩa, ta có nhiều đầu đọc dẫn đến tốc độ tăng; vượt qua hạn chế về độ phân giải của dữ liệu với công nghệ từ trường hiện tại.
Platter là nơi lưu trữ firmware - phần điều khiển cấp thấp của HDD và dữ liệu.
- Bộ đọc/ghi(Actuator): Bộ phận chính là các đầu từ, dùng để đọc dữ liệu bộ phận truyền tải thông tin.
- Bảng mạch điều khiển điện tử(PrintedCircuitBoard=PCB): thành phần chứa đựng các cổng giao tiếp và phần điều khiển cấp cao của HDD, nối ổ cứng với mainboard.
Cấu trúc đĩa cứng
Trên bề mặt platter đều có khuôn dạng lưu trữ là các vòng tròn đồng tâm mà chúng ta thường biết đến với tên gọi track hay cylinder. Các cylinders được chia cắt bởi các đường thẳng chạy từ tâm ra biên, chúng tạo nên các vùng lưu trữ data được gọi là sector. Các platter, cylinder và sector này đều được đánh cho một mã nhận dạng, thường là một số nguyên dương, là cơ sở đẻ tìm kiếm khi đọc/ghi dữ liệu.
Để đọc/ghi dữ liệu lên platter, HDD sử dụng bộ đọc/ghi (Actuator). Cấu tạo chung của Actuator gồm có: bộ chuyển động, bộ khung đầu đọc, mạch điều khiển đọc ghi chung và đầu đọc từ tính (magnetic head). Trong quá trình đọc/ghi, đầu đọc treo lơ lửng phía trên, cách bề mặt platter vài microns. Áp lực không khí sinh ra trong khi platter quay với tốc độ cao đã góp phần tạo ra khoảng cách an toàn này, giúp bảo vệ an toàn đầu đọc và bề mặt platter.
Sector và cơ cấu đầu đọc/ghi dữ liệu
Để đọc dữ liệu nào đó trên HDD, máy tính ra lệnh yêu cầu đọc data từ một sector cụ thể nằm trên ổ đĩa cứng với tham số nhận dạng của nó. Bảng mạch điều khiển của ổ đĩa cứng khi tiếp nhận lệnh sẽ giải mã để tìm ra lần lượt platter, track và rồi sector chứa dữ liệu rồi dịch chuyển đầu đọc về vị trí đó. Tiếp theo, dữ liệu đó sẽ được dịch sang dạng bits và gửi đi. Tiến trình ghi dữ liệu lên HDD cũng tương tự như tiến trình đọc ngoại trừ chút ít khác biệt: máy tính gửi lệnh ghi kèm theo 512 bytes dữ liệu cần ghi và HDD sẽ gửi trả lại kết quả của việc ghi dữ liệu. Nguyên lý và cách thực hiện đơn giản như vậy, nên máy tính không cần biết bất cứ điều gì liên quan đến HDD ngoại trừ thông số về tổng số sector chứa đựng trong nó. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng lỗi mà đôi khi chúng ta gặp phải: ổ đĩa cứng vẫn xuất hiện trong cấu hình BIOS, trong DOS nhưng sau đó hệ thống treo cứng, không khởi động được; hệ thống nhận diện được tên nhưng dung lượng báo sai hoặc sai tên; khi ra lệnh đọc ghi một file nào đó, hệ thống báo lỗi hoặc treo máy…
Nguyên nhân gây ra Bad Sector
Sau khi hiểu về cấu trúc vật lý và cách thức hoạt động của ổ cứng, ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân gây nên một hiện tượng mà mọi người dùng đều lo sợ: Bad Sector.
Bad Sector sẽ làm mất mát dữ liệu, nhiều khi không thể cứu vãn được
Những nguyên nhân chính gây nên Bad Sector
- 1 hole (hố) tạo ra do lỗi trong quá trình phủ lớp từ tính lên bề mặt platter.
- Sự liên kết yếu kém giữa lớp từ tính và lớp nền platter tại một vị trí tạo ra 1 hole.
- 1 hole được tạo ra trên bề mặt nền tảng của platter gây ra bởi thời gian.
- Lỗi gây ra bởi chuyển động cơ học của Actuator hoặc do người dùng gây va đập dẫn đến head bị va vào bề mặt platter.
- Chất bôi trơn bên trong motor, do nhiệt độ cao của môi trường đã bốc hơi thoát ra ngoài, gặp nhiệt độ thấp hơn nên đông cứng thành hạt vật chất, va đập và phá hoại bề mặt platter.
- Nhiệt độ cao của môi trường sử dụng máy tính gây nên sự thoái hoá công năng của bề mặt từ tính.
- Lỗi về điện và/hoặc reset xảy ra trong tiến trình đọc/ghi data.
Trong số các nguyên nhân này, 3 lỗi đầu tiên là do nhà sản xuất, 2 lỗi tiếp theo là do người sử dụng, còn 2 lỗi cuối là về mặt logic.
Giải quyết lỗi Bad Sector như thế nào?
Lỗi Bad Sector, nếu như là lỗi vật lý thì không thể sửa chữa (can not repaired). Chúng ta chỉ có một số cách để “tạm” sử dụng ổ cứng trong quá trình chờ thay thế.
Thường thì với các Bad Sector, ta chỉ có thể "tạm" cách ly chúng để sử dụng trước khi thay ổ cứng
Cách giải quyết đối với các Bad Sector là ra lệnh cho hệ thống không sử dụng chúng. Khi một sector bị đánh dấu là “Bad”, hệ thống sẽ không sử dụng nó cho mục đích đọc/ghi dữ liệu nữa và tổng dung lượng của ổ đĩa cứng sẽ bị giảm đi một lượng bằng với lượng mà một sector chiếm dụng trên không gian nhớ của thiết bị lưu trữ. Khi gặp hiện tượng Bad Sector, chúng ta nên sao lưu các dữ liệu quan trọng bởi chúng có thể sẽ nằm ngoài khả năng sử dụng của chúng ta. Nếu các Bad Sector hiện ra quá đột ngột mà ta không thể kịp sao lưu thì tốt hơn hết nên gửi phương tiện lưu trữ của mình đến những nơi chuyên nghiệp, tránh tự làm vì có thể mất đi cơ hội lấy lại các dữ liệu quan trọng. Còn nếu các dữ liệu không quan trọng, hoặc giả dụ như bạn muốn tự làm để có thể tiếp tục sử dụng một HDD đã bị lỗi Bad Sector thì sao? Các biện pháp được mô tả dưới đây sẽ phần nào giúp chúng ta đạt được mục đích của mình.
Đọc thêm: Phòng tránh và khắc phục lỗi Bad Sector
